Mehmet ÇINAR/ ANTALYA, (DHA)- SÜRÜLER halinde mart ayında Afrika’dan çıkıp, Hatay’dan Anadolu’ya, İstanbul ve Trakya üzerinden de Avrupa ve Balkanlar’a leyleklerin sonbahar göçü başladı. 16 yıldır leylek göçünde sayımlar yapan Fikret Can (76), ilkbaharda 500-600 bin leyleğin göç ettiğini, yavrularının büyümesiyle yeniden Afrika’ya dönüşe geçen leyleklerin sonbahar göçü dönemindeki sayılarının ise 900 bin- 1 milyonu bulduğunu açıkladı.
Trakya’dan Hatay’a kadar olan göç yolundaki şehirlerin semalarında, bugünlerde binlerce leyleği görmek mümkün. Uzun yıllardır leylek göçlerini gözlemleyen ve fotoğraflayan Emine Turhan Tekin, sonbahar göçünün, temmuz ayının son günlerinde başladığını ve eylül ayı sonuna kadar sürdüğünü açıkladı. Tekin, “Göç başlarken görebildiğimiz leylek grupları küçük gruplardır. Asıl kalabalık ve büyük gruplar ağustos ortalarından ağustos sonuna kadar gözlemlenebilir. Göçün başlama ve bitme zamanı, popülasyona göre farklılık gösterir” dedi.
‘GECELERİ DİNLENİYORLAR’
Sonbaharda üreme alanından kalkan leylek sürülerinin, kışı geçirmek üzere Afrika’ya gittiğini belirten Tekin, “İlkbaharda ise kışı geçirdikleri Afrika’dan yola çıkar ve üreme alanlarındaki yuvalarına geri dönerler. Göç süresi, üreme alanı ile kışlama alanı arasındaki mesafe, yaşadığı bölgenin iklim koşulları, yavruların yumurtadan çıkma zamanı, göç güzergahındaki besinlerin bol ya da kıt olması gibi etkenlere bağlıdır. Göç sırasında, gündüzleri kara üzerinde uçan leylek, geceleri dinlenir” diye konuştu.
‘GENÇLERDE YÜZDE 80’E YAKIN BÜYÜK KAYIP’
İlk kez göçe katılan gençlerin ancak yüzde 20 kadarının doğduğu topraklara geri dönebildiğine işaret eden Tekin, “Diğerleri gidiş dönüş yollarındaki zor koşullara yenik düşer, ölür. Gençlerde yüzde 80’i bulan bu büyük kayıp, erişkinlerde yüzde 40 civarındadır. Bu nedenle, yeni genç bireylerin katıldığı sonbahar göç nüfusu, ilkbahar göç nüfusuna oranla, göz ardı edilemeyecek kadar fazladır” dedi.
‘HERKESİN GÖZÜ GÖKYÜZÜNDE OLSUN’
16 yıldır leylek göçünde sayımlar yapan, yaralı leylekleri tedavi ettiren ve ‘leylek baba’ olarak bilinen Fikret Can ise sonbahar göçünün en yoğun döneminin 20 ile 31 Ağustos arası olduğunu söyledi. Leyleklerin geri dönüş yolculuğunun Türkiye’de Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, İzmit, Yalova, Bursa, Eskişehir, Konya, Karaman, Mersin, Adana, Hatay’dan güneye yaşandığını anlatan Can, “Özellikle bu güzergahlarda bugünlerde herkesin gözü gökyüzünde olsun. On binlerce leyleği görmek mümkün” diye konuştu.
‘EN DAR GEÇİT GÜZELCE- TEPEKENT ARASI’
‘Sonbahar göçü’ olarak adlandırılan Afrika yolculuğunun en muhteşem gözlemlendiği yerin İstanbul’da Büyükçekmece’nin Güzelce ile Tepekent arasındaki 4 kilometrelik dar geçit olduğunu kaydeden Can, “Bu bölgenin dünyada eşi ve benzeri yok. Sonbahar göçünde kuzey rüzgarları güçlü olduğundan hepsi neredeyse Marmara kıyılarına yığılır ve en yoğun görüldüğü alan Güzelce- Tepekent arasındaki 4 kilometrelik dar geçit” dedi.
SONBAHAR GÖÇÜ 1 MİLYONU BULUYOR
Her yıl leylek göçünde sayımda yaptıklarını belirten Can, ilkbaharda İstanbul üzerinden Avrupa ve Balkanlar’a yaklaşık 500-600 bin leyleğin göç ettiğini, 120 günlük kuluçka dönemi ve yavrularının büyümesiyle yeniden Afrika’ya dönüşe geçen leyleklerin sonbahar göçü dönemindeki sayılarının ise 900 bin- 1 milyonu bulduğunu açıkladı.
‘GÖÇ YOLLARINI DENİZLER BELİRLER’
Leyleklerin deniz üstünde 23 kat daha fazla enerji harcaması nedeniyle göç yollarının denizlerle sınırlı olduğunu da belirten Can, “Süzülerek uçan büyük kuşların göç yollarını denizler belirler diyebiliriz. Bu temel ilke aynı zamanda, leyleklerin İstanbul Boğazı’nı geçerken neden ilkbahar göçünde farklı, sonbahar göçünde farklı güzergahlar izlediğini de net bir şekilde açıklar. Kışı Afrika’da geçiren leyleklerin ilkbahar göçündeki hedefi Avrupa kıtasındaki yuvalarına varmaktır. Sürülerin ana yönü kuzeydir” dedi.
‘İLKBAHARDA YOĞUNLUK SARIYER’DE’
İlkbaharda Hatay sınırlarından ülkeye giriş yapan sürülerin karşısına, kuzeye doğru ilerlerken Karadeniz engelinin çıktığını belirten Fikret Can, “Bu nedenle sola, batı yönüne dönerler, İstanbul Boğazı’ndan Avrupa’ya ulaşır ve Karadeniz sahil şeridini izleyerek yola devam ederler. Bu nedenle ilkbahar göçünde ana güzergah İzmit-İğneada arasında kalan Karadeniz sahil şerididir. İlkbahar göçünün izleneceği en güzel yer Sarıyer ve civarıdır” diye konuştu.
‘SONBAHAR GÖÇÜNÜN YÖNÜ GÜNEY’
Sonbahar göçünde ise hedefin Afrika olduğunu kaydeden Can, şöyle konuştu:
“Sürülerin ana yönü bu kez güneydir. Ağustos başından itibaren Balkanlar üzerinden ülkemize giriş yapan leylek sürülerinin önüne bu kez Marmara Denizi engeli çıkar ve doğu yönüne kıvrılır ve sahil şeridini izleyerek İstanbul Boğazı’ndan Anadolu’daki geliş rotasını izleyerek Afrika’ya devam ederler. Bu nedenle sonbahar göçünde ana güzergah Tekirdağ- İstanbul Boğazı arasında kalan Marmara Denizi sahil şerididir. Sonbahar göçünün izleneceği en güzel yer, Güzelce-Tepekent arası ve civarıdır.”
FOTOĞRAFLI
