Kategori: Ekonomi

Sözcü’den Mehtap Özcan Ertürk’ün haberine göre, kredi faiz ve hacimlerindeki düşüş devam ederken bankaların takipteki alacakları hız kesmeden artıyor. 2019’un 6. haftasında 100 milyar 567 milyon liraya ulaşan batık kredilerde şirketler alarm veriyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 8 Şubat haftasına ilişkin verilerine göre, takibe alınan her 100 liralık kredi ve kredi kartı borcunun 82 lirası şirketlere, kalanı ise vatandaşa ait. 6 haftada batık tutarında yaklaşık 7 milyar liralık artış oldu. Bu süreçte taksitli ticari kediler, kurumsal kredi kartları ve küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) kredilerinden oluşan takipteki alacaklar toplamı 6.1 milyar lira artışla 81 milyar 969 milyon liraya çıktı. Tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarındaki takip tutarı ise 750 milyon lira artışla 18 milyar 597 milyon liraya çıktı.

ÖDEMELER TEPETAKLAK OLDU

2016’da 7 yıl aradan sonra daralmaya başlayan Türkiye ekonomisinde oluşan kriz dinamikleri, 2018 Ağustos ayında döviz krizine dönüştü. Ekonominin resesyona sürüklendiği bu süreçte kredi faizleri bir nebze gevşemiş olsa da kredi hacmi daralmaya devam etti, geri ödenemeyen krediler ise hızla şişmeye başladı.

2018 yılının tümünde takipteki alacakların hacmi yüzde 48 artış kaydetmişti. Ödenemeyen kredilerin yılbaşından bu yana artış hızını ortaya koyan BDDK verilerine göre, şirketlerin yarattığı takipteki alacaklarda yılın ilk 6 haftasında görülen 6.1 milyar liralık yükselişin 3.2 milyar lirası KOBİ’lerden kaynaklanıyor. Yaklaşık 339 bin KOBİ’nin 46 milyar liralık geri ödemeyi gerçekleştiremediği görülüyor. Diğer yandan, taksitli ticari kredilerde batık tutarı 25 milyar lirayı, kurumsal kredi kartlarında ise 1.5 milyar lirayı buluyor.

9 YILIN EN YÜKSEK ORANI

Ekonominin yüzde 4.7 küçüldüğü 2009 krizi sırasında ise yüzde 5.5’i görmüştü. 2019’a gelindiğinde ise takipteki krediler ile yakın gözetim altındaki ikinci grup krediler toplamının toplam krediler içindeki oranının yüzde 15 olduğu belirtiliyor. Takipteki alacak tutarının 37.4 milyar liralık büyük bölümünün yerli ve özel bankalarda olduğu görülüyor. Yabancı bankalarda toplam batık 35.4 milyar liraya çıkarken, kamuda ise bu tutar 27.6 milyar lirayı buluyor.

VATANDAŞIN KARNESİ ŞİRKETLERDEN TEMİZ

BDDK’nın haftalık verilerinde vatandaşın ödeme karnesini incelediğimizde ise tüketici kredilerinde ve bireysel kredi kartlarında 8 Şubat 2019 itibarıyla 18 milyar 597 milyon TL’lik batık oluştuğu görülüyor. 6 haftada 750 milyon TL olan sınırlı artış ise 265 milyon lirası bireysel kredi kartlarından kaynaklanıyor. Konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerini oluşturan tüketici kredilerinde ise takibe giren tutar 12 milyar 191 milyon TL’ye çıktı. Buna göre, konut kredilerinden kaynaklı takipteki alacak tutarı 1 milyar lira, taşıtta 217 milyon lira, ihtiyaçta ise 10.9 milyar lira olarak kayda geçti.

Hürriyet’in aktardığına göre Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, özel bir televizyon kanalında gündeme ve hükümetin ekonomi politikalarına dair açıklamalarda bulundu.

Albayrak, “Seçimlerden sonra yeni bir kur saldırısı yapılır mı?” sorusunu “Bu sürecin iki tarafı var. Siz ne yaparsanız yapın bir kesim var. Benimle ilgili yapılan en büyük eleştiriler bu bakan çok biliyor? Ne yapması lazım? Suratının sirke satması lazım. Farklı mecralarda kötücü yaklaşımla yapılan bir operasyonun parçası olarak bu kampanya devam ediyor” diye yanıtladı.

“Eğer zaten Türkiye’ye yönelik resim bu kadar kötüyse niye seçimden sonrayı beklesin? Tam tersine seçimden sonra seçimden sonra ekonomik göstergeler çok daha iyi olacak” diyen Albayrak, “Kış ayları işsizlik anlamında istihdam anlamında zor dönem olmasına rağmen aldığımız mesajlara göre şubat, mart çok daha iyi geçecek” ifadesini kullandı.

Albayrak’ın açıklamalarının devamında şunlar öne çıktı.

— Haklı haksız eleştiriler, katıldığımız katılmadığımız yönleri var. Sesimizin gür çıkması.. Biz hızlı şekilde yürüyoruz ve devam ediyoruz.

‘DOLARIN DÜŞÜŞ TRENDİNİ GÖRÜNCE, TERSİNE ÇEVİRMEK İÇİN ALGI ÇALIŞMASI YAPIYORLAR’

— İşin bir de psikolojik boyutu var. 7 TL’den dolar alanlar 10 TL’yi bekliyordu. Ancak şimdi 5 TL’ye indi. Trend aşağı yönde ilerledikçe, bu havayı bozup tersine çevirmeye çalışanlar bu söylentileri yayıyor. Ekonomiye de toplumsal dönüşe de bir maaliyeti var. Tüm süreçlerin Türkiye’ye çok ağır bedelleri oldu. Türkiye Cuımhuriyeti Devleti bölgesinde yaşadıkları, 16-17 yıldır kapımızda yaşanan savaş, bütün bunlara rağmen Türkiye bu performansı sağlamış. Eski Türkiye bir nezleden ne hale düşerken biz savaştayız… Bütün bunlara kıyasen Türkiye küresel bir süreç bütün bunlara rağmen o kadar güçlü bir bilanço oluşturmuş ki bunlardan minimum derecede etkilenecek bir alt zemin oluşturmuş.

— İstanbul’un bir finans merkezi olması sürecini nakış nakış işleyerek hayata geçiriyoruz. Türkiye’nin kendi yolunda yürümesi, neredeyse kara sınırlarımızın yarısında savaş, terör kol geziyor. Bütün bu süreçte ülkeyi döndürüyorsunuz. Güçlü Türkiye yeni bir hikaye yazıyor…

‘STRATEJİK ALANLARDA DEVLET OLMAK ZORUNDA’

– Ocağın son iki haftasında koordineli bir hareketlilik var. Bahanesi ne seralar, fırtına, yağmur… 6-7 liralık biber 20-25 liraya nasıl çıkar bir anda. Hallerimize baktığımızda bu hallerdeki firmalar, siyasi noktadaki uyum oluşturduğu noktalar bizi bir yere götürdü. Bu süreç neyi doğurdu? Tanzim fikrinin babası Cumhurbaşkanımızdır. Stratejik alanlarda devlet olmak zorunda.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamaya göre, 11 Şubat itibarıyla başlatılan ‘Üreticiden Tüketiciye Doğrudan Sebze’ satışları devam ediyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yürütülen ‘Enflasyonla Topyekun Mücadele’ kampanyasına destek olmak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da desteğiyle 50 farklı noktada kurulan tanzim satış noktalarında vatandaşlara 8 çeşit sebze, uygun fiyatta satılıyor.

Bu kapsamda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki BELTUR tarafından yürütülen tanzim satışlarında 10 günde 2 bin 894 ton sebze satışı gerçekleşti.

Bu sürede bin 222 ton domates, 843 ton patates, 436 ton soğan, 144 ton ıspanak, 111 ton çarliston biber, 62 ton sivri biber, 43 ton salatalık ve 33 ton patlıcan vatandaşa satıldı. İstanbullular, en çok domates satın aldı.

DOMATES 3, PATATES-SOĞAN 2 LİRA

BELTUR Genel Müdürü Ahmet Ketenci,  kurulan tanzim satış noktalarında; domatesin 3, patatesin 2, soğanın 2, patlıcanın 4.5, salatalığın 4, ıspanağın 4, çarliston bibe ve sivri biberin 6 liradan satıldığını söyledi.

Vatandaşın tanzim satış noktalarına yoğun ilgi gösterdiğini dile getiren Ketenci, şöyle konuştu:

“Tanzim satış noktalarıyla ülke genelinden toplanan birinci sınıf kaliteli ürünleri, üreticiden tüketiciye direkt ulaştırıyoruz. Vatandaşlarımız, tanzim satış noktalarına yoğun ilgi gösteriyor, bu noktalardan sebze ihtiyaçlarını gideriyor. Vatandaşlarımızın rahatça alışveriş yapabilmeleri için çadırları büyütmeye başladık.”

Gazete Duvar’dan Tamer Arda Erşin’in haberine göre Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Özden Güngör, artan gıda enflasyonunu, buna çözüm olarak sunulan tanzim satışları ve soğan-patates depolarına yapılan baskınları ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kenevir üretim kararıyla ilgili açıklamasını değerlendirdi.

‘31 MART SONRASI GIDA ENFLASYONU ARTACAK’

ZMO Başkanı Özden Güngör tanzim satışların 2 buçuk ay sonra sona ereceğinin açıklandığını hatırlattı ve şöyle konuştu:

“Bütün girdilere yüzde 60 ile yüzde 120 oranında zam yap, ondan sonrada domates, soğan ve patlıcanı 1-2 lira ucuzlattım diye reklam yap. Tarım kredi kooperatifleri kanalıyla üreticiden sebze alınıyor. Halcilerin ödediği rüsum belediyeye ödenmiyor, halcilerin ödediği Bağ-Kur katkı payı ve hal kirası ödemesi yapılmıyor, üreticiden aldığı ürünü tanzim satış mağazalarına götürmek için nakliyeye ödenen para verilmiyor, nakliye devlet imkanlarıyla yapılıyor. Tanzim satışlarda çalıştırılan kimseler belediyeden çalışıyor. Ürünleri tanzim satışlara sattırırken marketlerden alınan vergi alınmıyor. Devlet şu anda bunları kendisi üstleniyor. Böyle olunca otomatik olarak fiyatlar düşer. Bu satışlar seçim için yapıldı. Seçimler bittiği an eski tas eski hamama dönecek. Yine üreticinin sıkıntısı olacak ve yine fiyatlar yükselecek. 31 Mart’tan sonra gıda enflasyonu artacak.”

Güngör, artan fiyatları ve ithaliyle gündemde olan gelen soğan, patates konusunda da şu bilgileri verdi:

“Üretici, ‘kâr etmiyorum ne diye ilaç atayım’ dedi, ürünlerini ilaçlamaktan vazgeçti ya da ilacı kıstı. Depolardaki ürün hastalandı. Bir kısım depoların uygun olmaması da ayrı bir faktördü. 2018’in ekim ayında soğan fiyatları ocak ayında 6-7 lirayı bulabilir dedik, öyle de oldu. Çünkü ekim alanları daraldı, üretim az, soğan tüketimimiz belli. 2019 yılında soğan fiyatları 9-10 liraya kadar çıkabilir… Hükümet fiyat çıkınca ithal soğan getirmeye başladı. Kişi başı tüketimi hesaplayıp ona göre üretim yapmamız gerek. Bizde üretici istediği ürünü, istediği yerde ekiyor. Ekim planlaması yapılıp teşviklerin ona göre verilmesi lazım, kooperatifçiliğe önem verilmesi lazım.”

‘TÜKETİM ARTTI AMA SOĞAN-PATATES EKİM ALANLARI AZALDI’

“2017 yılında 57 bin hektar olan soğan ekim alanımız 2018 yılında 52 bin hektara, 2,1 milyon ton olan üretimimiz 1,9 milyon tona düştü. Nüfusumuz ise geçen yıla göre 2 milyon arttı. Ülkemizde kuru soğanın yıllık kişi başına tüketim ortalamasının 23 kilogram olduğunu, 2018 yılında Adana ve Hatay başta olmak üzere birçok ilimizde doğal afetler ve hastalıklar nedeniyle kuru soğanda rekolte düşüşü yaşandığını, girdi maliyetleri, çiftçilerin örgütlü yapılarının olmaması, üretim planlaması yapılmaması gibi nedenlerle 2019 yılının başında soğan fiyatlarının artacağını söylemiştik. Nitekim soğan fiyatları 7 liraya kadar çıktı. Patates için de aynı durumun olacağını belirtmiştik. 2017 yılında 142 bin hektar olan patates ekim alanı 2018’de 135 bin hektara, üretim de 4.8 milyon tondan 4.5 milyon tona düştü. Kişi başı tükettiğimiz patates miktarı ise 55-60 kg. 2019 yılında patates fiyatlarının da artacağı noktasında kamuoyunu ve yetkilileri bilgilendirdik. Patates fiyatları arttığı gibi Azerbaycan, Mısır ve İran’dan ithal etmek zorunda kaldık.”

‘ÜRETİM PLANLANMAZSA BUGÜNKÜ FİYATLARI ARARIZ’

“Ülkemizde ekim planlaması yok, girdi maliyetleri çok yüksek, üretici para kazanamıyor, üstüne üstlük doğal afetlerle mücadele etmek zorunda kalıyor. Üreticilerin girdi maliyetlerini düşürmezsek, ÖTV- KVD düşmezse ve üreticiye doğru düzgün teşvik verilmezse, tarım politikası doğru dürüst uygulanmazsa 2019 yılının sonundan itibaren bugünkü fiyatları ararız çünkü tarım alanları daralıyor. 16 yıl önce 26 milyon 593 bin 178 hektar olan tarım alanı, 3.4 milyon hektar azaldı ve 23 milyon 199 bin 946 hektara düştü. Giden tarım alanlarına yol, fabrika yapıldı, buralarda altın arandı. 16 yıl önceki nüfus da artarak 82 milyona çıktı. Peki sen bu insanları nasıl duyuracaksın? Onun için tarım alanlarının korunması lazım.”

‘TARIM BAKANI ZİRAATÇI OLMALI’

“Tarım Bakanlığına bu işi bilen insanların gelmesi lazım. 16 yılda Türkiye’de bakandan bakana değişen bir tarım politikası var. Bir ülkenin politikası belli olmalıdır. 2002 yılında bakan iktisatçı Sami Güçlü’ydü. 2005’te veteriner olan Mehdi Eker geldi. Ziraat mühendisi değildi ama hadi yine veterinerdi! 2015’te Faruk Çelik geldi, İslam Enstitüsü mezunuydu. 2017’de Ahmet Eşref Fakıbaba geldi, tıp doktoruydu. O gitti Bekir Pakdemirli geldi, o da iktisatçı. Sağlık Bakanlığı’nın başına ziraatçı koysalar başarılı olur muyuz? Tarım Bakanlığı’nın başına tıp doktoru koyuyorsun. Çoğu bakan yardımcıları da meslekten değil.”

‘DEVLET ÜRETİCİYE BORÇLU’

‘2006 yılında yürürlüğe giren Tarım Kanunu’nun 21’inci maddesi, her yıl tarımsal destekleme için bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi milli hâsılanın (GSMH) en az yüzde 1’i düzeyinde olacak diyor. Ancak bu destek hiçbir zaman verilmedi’ hatırlatmasını yapan Özden Güngör, “Destek hep yüzde 0,3- yüzde 0,5 oranlarında kaldı. Yasa çerçevesinde 2018 yılında tarıma 37,4 milyar TL destek verilmesi gerekirken yapılan destekleme ödemesi yaklaşık 14.6 milyar TL’de kaldı. Buna karşın tarıma verilen desteğin 5 kat fazlası faiz ödemelerine ayrıldı” diye konuştu.

‘HAZİRAN 2019 İTİBARİYLE BİZİ KURAKLIK BEKLİYOR’

Dünyada ve Türkiye’de iklim değişiklikleri yaşandığını söyleyen Güngör, 2019 yılına ilişkin şu uyarıda bulundu, “Bundan sonra yaz ayları kış, kış ayları da yaz olabilir. Şimdiden söylüyorum, bizi 2019 yılının haziran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında kuraklık bekliyor. Buna karşı önlem alınması gerekiyor. Planlama yapacaksın, tedbirler alacaksın, bazı bitkileri bazı bölgelere kaydıracaksın. Mesela pamuk çok su isteyen bir bitki. Pamuğu her yerde yetiştiremezsin. Kurak geçecek yerlerde suya dayanıklı bitkileri yetiştireceksin. İç Anadolu, Ege bölgelerinde kuraklık tehlikesi var, Karadeniz’de aşırı yağışlar var.”

‘KENEVİR, MUCİZE GİBİ GÖSTERİLİYOR’

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kenevir üretimine başlanacağı açıklamasını da değerlendiren Güngör’ün verdiği bilgilere göre 1961 yılında yaklaşık 20 bin hektar alanda lif ve tohum olarak 15 bin tonu aşkın kenevir üretimi yapılırken, 2017 yılında 12 hektar alanda 9 ton kenevir lif ve tohumu üretildi. Türkiye kenevir ihtiyacını bu ürünü ithal ederek karşılıyor. Kenevir, ilaç, kâğıt, biyoyakıt, kumaş, kozmetik alanlarından sabun üretimine ve otomotiv sektörüne kadar geniş bir kullanım alanına sahip. Petrol ve petrokimyanın kullanıldığı her alanda da alternatif bir ürün.

ZMO Başkanı Özden Güngör, kenevir üretimiyle ilgili “Çiftçimizin üretim yapmasını sağlayıcı her türlü girişim önemli. Birçok üstün özellikleri olan kenevir üretiminin gelişmesi ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayabilecek. Ancak bu katkının bir mucize gibi gösterilmesi yanılgısına düşülmemeli. Kenevir üretiminin geliştirilmesine ilişkin söylemlerin, bu konuda geliştirilecek bir politika ile desteklenmesi gerekir. Bu politikanın bir ayağı kenevir üretiminin kârlı bir üretim haline getirilmesi, diğer ayağı ise kenevirin farklı kullanımına ilişkin tesislerinin kurulması olmalıdır” dedi.