Kategori: Sağlık

Alzheimer hastalığının beyin hücrelerinin zamanla ölmesine sebep olan ilerleyici bir hastalık olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Ümit Eren, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü ve Alzheimer Farkındalık Ayı vesilesiyle önemli bilgiler verdi. Alzheimer hafıza kaybı, düşünme yetisinde azalma ve davranış değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterdiğini söyleyen Dr. Eren, genellikle 65 yaş ve üzerindeki bireylerde daha sık görüldüğünü, nadiren daha genç yaşlarda da ortaya çıkabildiğini ifade etti. Hastalığın kesin bir tedavisi olmadığına dikkat çeken Dr. Eren “Hastalığın kesin tedavisi olmasa da erken teşhis ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve hastaların yaşam kalitesi arttırılabilir. Aile üyelerinin ve yakınlarının, bireyde görülen hafıza kaybı, günlük aktiviteleri yerine getirmede zorlanma gibi belirtileri önemsemeli. Bir nöroloji uzmanına başvurmaları hayati önemdedir” dedi.

Bunamanın (demans) en sık görülen tipinin alzheimer olduğunu söyleyen Dr. Eren, hastalığın basit unutkanlıklar, yakın zamanda yaşanan olayları unutma, para hesabını karıştırma, yolları bulamama, kişilik değişiklikleri gibi belirtilerle başlayıp giderek ilerlediğini ve bu ilerlemenin uzun yıllar sürebileceğini ifade etti. Nadiren de olsa 65 yaş altı bireyleri etkileyebileceğini belirten Dr. Eren “Genç yaşta başlayan alzheimer hastalığı belirtileri arasında aynı anda birkaç işi yapamama, zihinden hesap yapmada zorluk, yol bulmada zorluk, daha önce yaptığı işleri tamamlamada zorlanma sayılabilir” diye konuştu.

İlk evrenin genellikle 2 ila 4 yıl sürdüğünü aktaran Dr. Eren, bu evrede yakın bellekte sorunlar, sık sık aynı soruları sorma, depresyon, unutkanlıklarını inkar etme, kendini ifade etmede hafif zorluk gibi günlük yaşamda onu yakından tanıyanların fark edebileceği aksaklıklar görüldüğünü dile getirdi. İkinci evrenin 2 ila 10 yıl arasında yaşandığına dikkat çeken Dr. Eren, “İlerleyen hafıza bozuklukları günlük yaşamı etkilemeye başlar. Günlük yaşam aktivitelerinde yardıma gereksinim duyar. Yeni şeyleri öğrenmede oldukça zordur. Giyinme gibi birkaç aşamadan oluşan işleri yapmakta zorluk yaşar. Şüphecilik, yakınlarını suçlama, olmayan şeyleri olmuş gibi karşılama davranışları görülür Son evrede ise yakınlarını tanıyamaz. Geçmiş ve şimdiki zaman karışır, sık sık düşmeler, yutma ve öz bakım sorunları olur. Bakıma muhtaç hale gelir” diye konuştu.

Dr. Eren, alzheimera yol açan sebepleri ileri yaş, ailede alzheimer öyküsünün bulunması, obezite, kontrolsüz şeker hastalığı, tansiyon hastalığı, uyku bozuklukları, travmatik beyin hasarı, depresyon, fiziksel aktivitenin yetersiz olması ve dengesiz beslenme olarak sıraladı.

“Egzersiz yapın, bulmaca çözün, sağlıklı beslenin”

Alzheimer hastalığına karşı koruyucu olabilecek bazı hayat tarzı değişikliklerinden bahseden Dr. Eren, bunların başında fiziksel aktivitenin geldiğini söyledi. Düzenli egzersizin, beyin sağlığını korumada önemli bir rol oynadığını; yürüyüş yapmanın, yüzme veya hafif sporların kan dolaşımını artırarak beyni besleyen damarların sağlıklı kalmasına yardımcı olduğunu vurguladı. Bulmaca çözmek, kitap okumak, yeni bir dil öğrenmek gibi zihinsel olarak uyarıcı aktivitelerin yine beyin fonksiyonlarını destekleyerek alzheimer riskini azaltabileceğinin altını çizdi.
Bir diğer önlemin dengeli beslenme olduğuna değinen Dr. Eren, “Omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve vitaminler açısından zengin bir beslenme düzeni, beyin sağlığını destekler. Akdeniz diyeti gibi sağlıklı beslenme alışkanlıkları, Alzheimer riskini azaltmaya yardımcı olabilir” dedi. Ayrıca sosyal bağlantıların önemine işaret eden Dr. Eren sosyal olarak aktif olmanın, zihinsel ve duygusal sağlığı korumanın önemli bir yolu olduğunu, aile, arkadaşlar ve toplulukla düzenli iletişimin beyin fonksiyonlarını canlı tuttuğunu sözlerine ekledi.

Alzheimer sadece bireyleri değil, aileleri ve tüm toplumu etkilediğini vurgulayan Dr. Eren, “Bu sebeple, hastalara ve onların bakıcılarına destek olmak, toplumun bir görevi olmalıdır. Toplumsal bilinç ve destek mekanizmalarının güçlendirilmesi, hastaların ve ailelerinin hayat kalitesini artırmada büyük rol oynayacaktır” ifadelerini kullandı.

Okulların açılmasıyla birlikte özellikle annelerin çocukların sağlıklı gelişimlerinin yanı sıra ders başarıları için dengeli ve düzenli beslenmenin önemi de çok dikkat ettiği ortadadır. Mudanya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Nazlı Batar, okula giden çocukların nasıl beslenmeleri gerektiğine ilişkin önemli bilgiler verdi. Okul çağındaki çocukların sağlıklı beslenmesinin, hem fiziksel hem de zihinsel gelişimleri için büyük önem taşıdığını belirten Batar, bu süreçte, özellikle çocukların gün içinde tükettikleri öğünlerin kritik rol oynadığını söyledi. Batar, “Çocuğunuzun okulda geçirdiği uzun saatler boyunca enerjik ve sağlıklı kalmasını sağlamak için beslenme çantası içeriklerine dikkat etmek gerekiyor. Dengeli ve mevsimine uygun sebze ve meyvelerle çeşitlendirilmiş bir beslenme çantası, çocukların hem fiziksel hem de zihinsel gelişimlerini destekler ve onları yaşam boyu sürecek sağlıklı beslenme alışkanlıklarına yönlendirir. Uzak durulması gereken gıdalardan kaçınarak, sağlıklı ve dengeli öğünler oluşturmak, çocukların sağlığını korumanın en önemli yollarından biridir” dedi.
Doç. Dr. Nazlı Batar, sağlıklı, dengeli ve çekici bir öğün hazırlamanın çocukların hem ihtiyacı olan enerjiyi almasını hem de sağlıklı alışkanlıklar kazanmasını sağlayacağını belirterek, beslenme çantasında bulunması gereken temel öğeleri şöyle açıkladı:

“Meyve ve sebzeler, vitamin ve lif deposudur. Çocukların gün içinde yeterli miktarda vitamin ve mineral alabilmeleri için mevsimine uygun taze meyve ve sebzeler beslenme çantasında mutlaka bulunmalıdır. Elma dilimleri, dilimlenmiş havuç, dilimlenmiş salatalık, üzüm, kiraz, mandalina gibi kolay yenilebilir meyve ve sebzeler tercih edilebilir. Tam tahıllar, enerji kaynağıdır. Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeğiyle hazırlanmış sandviçler, tam tahıllı krakerler ya da yulaflı atıştırmalıklar çocuğunuzun gün boyu enerjik olmasını sağlayacaktır. Tam tahıllar, posa açısından zengin olduğu için tokluk hissi verir ve kan şekerinin dengede kalmasını sağlar. Protein kaynakları, kas ve gelişim için önemlidir. Protein çocukların büyüme ve gelişme döneminde kemik-kas gelişimi ve genel sağlığı için kritik öneme sahiptir. Sandviçlere eklenebilecek haşlanmış yumurta, peynir, hindi ya da tavuk dilimleri gibi protein kaynakları çocukların gün içinde tok ve enerjik kalmasına yardımcı olur. Hayvansal kaynaklı proteinlerin yanı sıra nohut, mercimek, bezelye gibi bitkisel protein kaynakları da beslenme çantasına dahil edilmelidir. Süt ve süt ürünleri, kalsiyum ve vitamin D kaynağı yönünden zengindir. Güçlü kemikler ve sağlıklı dişler için kalsiyum oldukça önemlidir. Yoğurt, süt veya peynir dilimleri gibi süt ürünleri, çocukların kemik gelişimi için gereken kalsiyumu sağlar. Uzun süre boyunca süt içemeyen çocuklar, süt içmeye başladıklarında karın ağrısı ve gaz problemleri yaşayabilirler veya laktoz intoleransı olan çocuklar için badem sütü veya laktozsuz yoğurt gibi alternatifler de tercih edilmesi bu tarz şikayetlerin olmasının önüne geçecektir. Sağlıklı yağlar, beyin gelişimi için gereklidir. Fındık, badem gibi kuruyemişler, çocukların beyin gelişimi ve genel sağlığı için önemli olan sağlıklı yağları sağlar. Bunun yanı sıra, omega-3 yağ asitleri içeren balık veya ceviz de eklenebilir. Su, hayat kaynağımızdır. Çocukların susuz kalmaması için mutlaka bir su şişesi ekleyin. Gazlı içecekler veya şekerli meyve suları yerine su veya taze sıkılmış doğal meyve suları daha sağlıklı bir seçenek olacaktır.”

Çocukların uzak durması gereken gıdalar hakkında da bilgi veren Doç. Dr. Nazlı Batar, onları ise şu şekilde sıraladı;

“İşlenmiş gıdalar başta gelmektedir. Cips, hazır bisküvi, paketlenmiş kekler gibi işlenmiş gıdalar yüksek oranda şeker, tuz ve doymuş yağ içerir. Bu tür yiyecekler, çocuğunuzun sağlığına zarar verebilecek boş kalori kaynaklarıdır ve obezite, diyabet gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Şekerli ve gazlı içecekler, hazır meyve suları ve şekerli sütler, yüksek miktarda şeker içerir ve çocukların gereksiz kalori almasına neden olur. Ayrıca diş çürüklerine yol açar ve kan şekerini hızla yükselterek dikkat dağınıklığına sebep olabilir. Şekerli atıştırmalıklar, çikolatalar, şekerlemeler ve şekerli bisküviler, yüksek şeker içeriğiyle çocuğun enerji seviyesini kısa süreliğine yükseltir, ancak bu hızlı enerji düşüşüne ve aşırı yorgunluğa neden olabilir. Ayrıca, bu tür atıştırmalıklar kilo alımına katkı sağlar ve çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıklarını olumsuz etkiler. Fast food ürünler, pizza, hamburger gibi fast food ürünleri yüksek yağ ve kalori içeriğiyle sağlıksız seçeneklerdir. Fast food gıdalar, çocukların beslenme çantasında yer almaması gereken seçenekler arasında yer alır. Çünkü besin değeri düşük ancak kalori açısından zengin gıdalardır.”