Kategori: Sağlık

Antibiyotik kontrolsüz kullanıldığında; antibiyotik direncine, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına, işitme problemlerine, ekonomik maliyete ve ciddi yan etkilere yol açabilir. Gereksiz antibiyotik kullanımı yetişkinlere oranla çocuklarda daha büyük etkilere neden oluyor. İşte tam da bu noktada Antalya Anadolu Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Hakan Seçkin, çocuklarda antibiyotik kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri ve gereksiz kullanıldığı zaman çocuklarda oluşabilecek hasarlar hakkında açıklamalarda bulundu.

Uzm. Dr. Hakan Seçkin, “Gereksiz antibiyotik kullanımları bize, hastalık süreçlerinin uzamasına, gereksiz tedavi maliyetlerine, ilaç kullanımıyla beraber ortaya çıkabilecek yan etkinin artışına neden olmaktadır. Çocuklarda ise durum daha ciddi. Her hastalıkta çocuklara antibiyotik verilmesi daha sonra önlenemez hastalıklara da davetiye çıkarmaktadır. Karaciğer fonksiyonlarına, böbrek yetmezliğine, alerjik reaksiyonlara, kemiğe ve kıkırdak dokusuna zarar vermektedir. En önemlisi çocukların bakterilere karşı direncini kırmaktadır. Bağışıklık sistemini zayıflatmakta ve bu da hastalıklara karşı direncimizi kırıyor. Bu yüzden ailelere şunu söylemek istiyorum. Çocuklar her hasta olduğunda antibiyotik vermeyiniz. Doktora görünmeden, gerekli muayeneler yapılmadan antibiyotik kullanmıyoruz. Çünkü her hastalığın tedavisinde antibiyotiğe gerek olmuyor” dedi.

Antibiyotiğin zararları

“Antibiyotik, reçetelerimizde ikinci sırada yer almaktadır” diyen Uzm. Dr. Hakan Seçkin, “Çok ciddi ve çoğunlukla yanlış ve gereksiz kullanımı söz konusudur. Gereksiz antibiyotik kullanımı çocuğun iyileşme sürecine hiçbir katkısı yok. Hatta hastalığın sürecini uzatmaktadır ki biz bunu hiç istemeyiz. Akut böbrek yetmezliğine neden olmakla birlikte karaciğer fonksiyonlarına da zarar vermektedir. Bununla birlikte çocuklarda alerjik reaksiyonlara, ishale neden olup hatta kemik ve kıkırdak dokusuna da ciddi hasarlar vermektedir. Bununla birlikte, gereksiz tedavi maliyetlerine de neden olmaktadır. Çünkü bu ilaçlar pahalı ilaçlardır” diye konuştu.

Hekim ve aile ilişkisi

“Her hastalığa antibiyotik verilmemeli ve aileler çocuk her hasta olduğunda antibiyotik istememeli” diyen Seçkin, “Bazı hastalıklar ilaç kullanmadan iyi beslenerek atlatılabilinir. Bu yüzden reçeteye yazılacak ilaca doktor karar vermeli. Bu yüzden doktor aile ilişkisi bu bağlamda önemlidir. Güven duygusu olmalı. Hastayı, aileyi iyi dinlemek lazım. Aileyle iyi bir iletişim kurmalıyız. Antibiyotiği anlatmalıyız. Antibiyotik kullanımında aileler, ısrarcı olmamalılar. Hekim uygun görmüyorsa bu ilaca gerek yok demektir. Her hastalıkta antibiyotik kullanmamalıyız. Bakteriyel enfeksiyon kanıtlandıktan sonra antibiyotik kullanılmalı. Bir hekim tarafında kanıtlarıyla aileye anlatılarak antibiyotik yazılmalı” ifadelerini kullandı.

“Yararlı bakterileri yok ediyor”

Antibiyotiklerin sadece bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanıldığını aktaran Seçkin, “Viral enfeksiyonlarda antibiyotiğin yeri yoktur. Bu nedenle antibiyotik kullanmadan önce enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa viral mi olduğu kesinlikle göz önüne alınmalıdır. Çocuk yaş grubunda, kulak iltihapları, sinüzitler, BETA diye adlandırılan enfeksiyonları öncelikli olmak üzere antibiyotik kullanımı tercihleri yapılmaktadır. Bu yüzden iyi bir muayene, tahliller ve tetkikler yapılmalı. Hastanın öyküsü dinlenmeli. İlaç öyle yazılmalı. Vücudumuzda mikrobiyata dediğimiz birtakım bakteri yoğunluğu vardır. Bu bakteriler, aslında bize yarayan bakterilerdir. Bu bakteriler bize yardımcı oluyor. Eğer antibiyotik kullanırsak bu yararlı bakterilerimiz de yok olur. Bu iyi bir şey değil. Çünkü bağışıklık sistemimiz çöker” açıklamasında bulundu.

“Şikayete yönelik ilaç yazılmalı”

Seçkin, “Antibiyotik kullanımı kararı verildikten sonra ilaç seçiminde mümkün olduğu kadar o bölgede hastalık yapabilecek mikroorganizmalara daha özgün antibiyotikleri, daha kısa sürede kullanıp, daha az yan etki oluşturan ve mümkünse maliyeti düşük olan antibiyotik seçimleri olacaktır. Sorun özellikle çocuk yaş grubuyla ilgili bazı bulgular birbirine giriftir. Bu yüzden iyi bir fizik muayene yapılmalı, iyi bir öykü alınmalı, hastayı iyi dinlemek lazım. Antibiyotik yeri ve zamanında uygun dozda kullanıldığında etkin bir ilaçtır” şeklinde konuştu.

Atatürk Üniversitesi tarafından üretilen Türkiye’nin ilk milli ilacı Japonya ve ABD’den patent aldı. Uluslararası Patent Haklarını elinde bulunduran ilaç Parkinson, Alzheimer ve Depresyon gibi sağlık problemlerinde değerlerini ideal seviyelere düşürecek tek ilaç olacak.
Atatürk Üniversitesi Tıbbi Farmakoloji anabilim dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ahmet Hacımüftüoğlu ve ekibi tarafından 2013 yılında ilacın araştırmaları ve çalışmalarına başlandı. Ekibin 6 yıllık çalışma sürecinden sonra üretilen ilaç geçtiğimiz yıl Japonya’dan bu yıl ise ABD’den Uluslararası Patent almaya hak kazandı. İlk milli ilaç olma unvanını taşıyan ilacın ismi ise ilerleyen süreçlerde açıklanacak.

Türkiye’nin İlk Bitkisel Kaynaklı Olmayan Orijinal Molekülü Olma Özelliği de Taşıyor

Tıp Fakültesi, Fen Faküktesi ve Veterinerlik Fakültesi öğretim üyeleri tarafından yürütülen çok sayıda çalıma ve deney sonucu, ortaya çıkan ürünün, glutamat nörotransmitterin yüksek olduğu beyin hücreleri üzerinde koruyucu etkisinin olduğu saptandı. Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler ürünün Parkinson, Alzheimer ve Depresyon gibi sağlık problemlerin de değerleri ideal seviyelere düşürdüğü kanıtlandı. Bu aşamadan sora klinik aşamalar tamamlanacak ve ilaç hizmete sunulacak. Öte yanda ilaç Türkiye’nin ilk bitkisel kaynaklı olmayan orijinal molekülü olma özelliği de taşıyor.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer Çomaklı, amaçlarının en kısa sürede ilacı insanlığın hizmetine sunmaları olduğunu ifade ederek“ Beklentimiz, maddi olarak zor görülmesine rağmen bazı kısa yollarla çözülebilecek adımların atılması suretiyle Klinik İlaç Araştırmalarının tamamlanması, en kısa sürede ilacın dünya piyasasına çıkması ve ülkemizin ve insanlığın bu ilaçtan faydalanabilmesidir. 62 yıllık köklü bir geçmişi olan ve Farmakoloji alanında da son 5 yıllık ortalamalara göre bilimsel olarak Dünya sıralamasında Türkiye birincisi olan Atatürk Üniversitesi, milli ilaç konusunda öncülüğünü ortaya koymuştur” dedi.

İlacın üretiminde ki doktorlardan Prof. Dr. Ahmet Hacımüftüoğlu ise ilacın Dünya da Parkinson, Alzheimer ve Depresyon hastalıklarının değerini aşağı çeken tek ilaç olduğunu belirterek ” Uzun yıllardan berri süre gelen bir çalışmamız var. Bizim çalışmalarımız beyin hücreleri arasında iletimi sağlayan bazı 5-6 tane önemli madde var bu maddelerin değerlerinin yükselmesi veya azalması bazı hastalıklarla ilgilidir. Örnek olarak Dopamin seviyesi düştüğü zaman Parkinson hastalığına sebep olur yükseldiği zaman şizofreni hastalığına. Diğer bir örnek ise Serotonin düştüğü zaman ise depresyon meydana gelir. Glutamat seviyesinin yükselmesi ise Parkinson ve Alzheimer hastalığının erken dönemde beyin hücrelerinin ölümüne yol açıyor. Ve bu durumlarla ilgili Dünya üzerinde herhangi bir ilaç mevcut değil. Yani bu hastalıklardan dolayı yükselen düzeyi aşağıya çekecek her hangi bir madde söz konusu değil. Bizim ilacımız bu maddenin yükselen düzeyini aşağı çekecek” ifadelerini kullandı.

Bütün sıvı yağların vazgeçilmez yağlar olduğunu ifade eden Rommer International Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi Dahiliye Uz. Dr. Sedat Aksın, “Biz sağlıklı yağları tavsiye ediyoruz. Fındık yağı ve zeytin yağı ateşe dayanıklı yağlardır. Ama çok fazla yüksek ısıda bunları yaktığımız zaman trans yağı ortaya çıkıyor. Yani kimyasal yapısı değişmiş yağlar ortaya çıkıyor. Bu yağlar yakıldıktan sonra A, D, E ve K vitaminlerinin yapısı bozuluyor. A, D, E ve K vitaminleri eğer çatır çatır yakılmış yani aşırı yüksek ısıda yemeğimize katılmışsa bunun da bir faydası yoktur. Hatta zararı var. Trans yağlar kötü kolesterolü yükselterek kalp krizi, felç, damar tıkanıklığı gibi pek çok ciddi hastalığa sebep olmaktadır. Özellikle günümüzde hazır yiyeceklerin artmasıyla beraber trans yağ tüketimi de oldukça artmıştır” dedi.

Zeytin yağı seçiminde de soğuk sıkım veya taş baskı zeytinyağları kullanılmasını tavsiye eden Aksın, “Anne sütüne en yakın şey zeytin yağlarıdır. Zeytin yağını çok yiyenlerin ömrünün uzadığı da söylenebilir. Yanı aşırı değil tabii ihtiyacımız kadar yiyeceğiz. 1940-1950’li yıllara kadar hep zeytin yağı kullanıyorduk. Daha sonra katı yağlar ve margarinler kullanıma geçti. Ondan sonra kanser ve enfaktüsler, damar tıkanıklıkları başladı. Sıvı sanayi yağlarının ortaya çıkmasından sonra bu hastalıklar da artmaya başladı. Sonra farkına varıldı. Zeytin yağı öne geçti. Hangi yağ olursa olsun, soğuk tüketmekte her zaman yarar var” diye konuştu.

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Turan Atay, “Tıkayıcı uyku apne sendromu, insülin direncine ve diyabete, damar sertliğine, miyokard infarktüsüne, kalp ritmi bozukluklarına, beyin-damar hastalıklarına (inmelere), iştahı düzenleyen leptin gibi peptidlerin artmasına ve dolayısıyla kilo almaya, hatta uykuda ölümlere neden olmaktadır.” ifadelerini kullandı.

Turan Atay, uyku apnesine ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, tıkayıcı uyku apne sendromunun; uyku sırasında her biri 10 saniyeden uzun süren (ağır olgularda süreleri 1,5-2 dakikaya kadar uzayabilen) ve saatteki sayısı beşten fazla olan nefes durmaları veya yüzeyselleşmeleri ile tehlikeli bir uyku hastalığı olduğunu belirtti.

Nefes durmaları sırasında akciğerlere hava ulaşamadığı için arteryel kanda oksijen düzeyinin düştüğünü, dolayısıyla beyin ve kalp gibi hayati organlara gece boyunca daha az oksijenin gittiğini bildiren Atay, şunları kaydetti:

“Tıkayıcı uyku apne sendromu, gece boyunca solunum eforunun artmasına neden olarak hem uykunun kalitesini bozar, hem de hayati tehlikesi bulunan birçok dahili, nörolojik, kardiyolojik, endokrinolojik ve psikolojik komplikasyonlara yol açar. Her horlayanda tıkayıcı uyku apnesi yoktur, ancak tüm tıkayıcı uyku apne sendromu hastaları istisnasız olarak horlarlar. Horlamasının basit horlamadan farkı, hastanın horlamasının aralıklarla 10 saniyeden uzun sürelerle kesilmesi ve sonra patlayıcı biçimde gürültülü bir sesle (kükrer gibi) tekrar başlamasıdır. Hipertansiyonla ilişkisi artık kanıtlanmıştır. Tedavi edilmemiş tıkayıcı uyku apne sendromu olgularının en az yarısında hipertansiyon gelişirken, aynı şekilde sebebi bilinmeyen (esansiyel) hipertansiyonu olan ve uyku incelemesi yapılan kişilerin yarısında uyku apnesi tanısı konmaktadır.”

Tıkayıcı uyku apne sendromu belirtileri

Prof. Atay, tıkayıcı uyku apne sendromunun, insülin direncine ve diyabete, damar sertliğine, miyokard infarktüsüne, kalp ritmi bozukluklarına, beyin-damar hastalıklarına (inmelere), iştahı düzenleyen leptin gibi peptidlerin artmasına ve dolayısıyla kilo almaya, hatta uykuda ölümlere neden olduğunun altını çizdi.

Bu nedenle herhangi bir komplikasyon gelişmeden hastalığın erken teşhis edilmesi ve tedavisinin çok önemli olduğunu belirten Atay, aşağıdaki belirtilerden birkaç tanesine sahip olunması durumunda uyku laboratuvarına başvurulması gerektiğini vurguladı.

Atay, belirtileri şöyle sıraladı:

“Kaç saat uyunursa uyunsun sabahları yorgun ve dinlenmemiş olarak uyanmak, gündüz aşırı uykulu ve fırsat buldukça kestirmeler. Gece terlemeleri (özellikle baş-boyun-göğüs bölgeleri terler; yastık ıslanır hatta ağır olgularda hasta kalkıp çamaşır değiştirmek zorunda kalabilir). Geceleri düzenli olarak en az bir kez idrara kalkma. Ağız açık uyumaya bağlı salya akması ve bu yüzden yastığın ıslanması. Sabahları şiddetli ağız kuruluğu. Sabah uyanır uyanmaz veya uyandıktan sonra 1-2 saat içinde başlayan ‘sabah baş ağrıları.’ Hava açlığı, tıkanma hissi, çarpıntı ile uyanmalar. Dikkat dağınıklığı, konsantrasyonu sürdürememe. Unutkanlık, aşırı sinirlilik, çabuk parlamalar, tahammülsüzlük. İsteksizlik, enerjisizlik, depresif yakınmalar. Cinsel işlev bozuklukları. Kilo alma ve kalıcı kilo verememe, işitmenin azalması, reflü. Uykuda idrar kaçırma. İlaçla kontrol altındayken, ilaca rağmen kontrolden çıkmaya başlayan (ilaca dirençli) hipertansiyon ve diyabet. Uykuda nöbet geçirme. Çocuklarda yaşıtlarına göre gelişme geriliği, okul başarısında ani düşme, hırçınlık-yaramazlık.”

Cankat Tulunay, Klinikfarmakoloji adlı sitede yayımlanan “Antidepresanlar ne işe yarar” başlıklı yazısında, depresyon nedir sorusuna hala verilmiş bir cevap olmadığını dolayısıyla çok sayıda tanım yapılıp ilaç tedavisinin dayatıldığını ifade etti.

Gazeteci-yazar Soner Yalçın’ın Kara Kutu adlı kitabında depresyon ve antidepresan konusunda “aldatmacaların” ayrıntılı bir şekilde anlatıldığına atıfta bulunan Tulunay, ilaç firmalarının yan etkilere rağmen kâr uğruna nasıl ilaç sattıklarını anlattı.

İşte Prof Dr. F. Cankat Tulunay’ın o yazısı:

Aşağı yukarı 70 senedir kullandığımız ilaçların halen ciddi boyutlarda tartışılır oluşu ilaçlar hakkında şüpheler uyandırmıştır.  Başlangıçta tüberküloz tedavisi için kullanılan iproniazidin veremli hastaların depresyonunda bir rahatlama ortaya çıkartması üzerine depresyon tedavisi için onlarca MAOİ (monoaminoksidaz inhibitörü) piyasaya sürüldü ve 1957-1970 yılları arasında yaygın kullanıldı ve bir kısmı halen kullanılmakta. Bu ilaçların yan etkilerinin çok fazla olması ve bu konudaki araştırmaların artması neticesi aynı dönemde trisiklik antidepressanların (imipramin gibi) keşfi gerçekleşti ve MAOİ lerinin yerini almaya başladı ve bunlarda halen kullanılmaktadır.

Ne yazık ki trisiklik antidepressanlar da çok ciddi yan etkilere sahipti. Bu arada gerek MAO İlerinin alt grupları ve gerekse trisikliklerin değişik versiyonları piyasaya girdi ve bunlar depresyon tedavisinde ciddi bir karmaşa yaratmaya başladı. Bu antidepressanların ölüme varan ciddi yan etkileri ve diğer taraftan tıpta (özellikle farmakolojide) araştırmalar sonucu beyin kimyası daha iyi anlaşılır hale gelmeye başladı ve eski antidepressanlardan daha az yan etkisi olduğu iddiası ile 1974 de ilk SSRİ (serotonin reuptake inhibitörü) fluoxetine, 1989 da atipik antidepressan bupropion, 1993 de SNRİ (serotonin norepinefrin reuptale inhibitörü) venlafaxine ve benzerleri piyasaya girerken 2013 de vertioxetine tedaviye girdi. Bugün birbirinden çok farklı mekanizmalarla etki ettiği ileri sürülen onlarca ve onların yüzlerce jeneriği depresyon tedavisi için piyasada birbirleri ile rekabettedir. İşin garibi sebebi ve oluşumu henüz tam bilinmeyen bir hastalık için birbirinden çok farklı mekanizmalarla etki eden yüzlerce ilacın çok yaygın kullanılmasıdır. Özellikle depresyon ve üzüntünün (sadness) ayırt edilmeden doktor veya hasta tarafından kendi kendine ilaç kullanması problemi işin içinden çıkılmaz hale getirmiştir. Bugün ülkemizde ortaokul-lise öğrencileri bile sevgililerinden ayrıldığında veya derslerde başarısız olduklarında kendi kendilerine bu ilaçları kullanabiliyorlar.

Çocukluktan itibaren geçirdiği idrar yolu enfeksiyonlarından dolayı iki böbreğini de kaybeden Aygül Ahmetova, (13) ülkesi Azerbaycan’da 4 yıldır diyalize giriyordu. Anne Zarife Ahmetova, ülkesinde gezdirmediği hastane kalmadı ama kalbinde de problemi olan 13 yaşındaki kıza annesinin böbreğini nakil edemediler.

Son Çare Olarak Olarak Türkiye Cumhuriyeti’ne Başvurdular

Son çare olarak Türkiye’nin Türk Cumhuriyetlerdeki hastalara yılda 400 ücretsiz nakil yaptığını öğrenen aile Sağlık Bakanlığı’na başvurdu.
Türkiye’den kabul gören davet üzerine önce İstanbul’a giden aile bir kaç hastane gezdikten sonra kalp problemi olduğu için “nakil yapamayız” cevabı aldı. Daha sonra Bursa’ya gelen burada da bir kaç hastane gezdikten sonra Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne yatış yaptı. Burada yapılan tedavinin ardından kalp hastalığı düzelen 13 yaşındaki hastaya Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji ve Çocuk Romatoloji Birim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Dönmez, tarafından anneden alınan böbrek başarılı şekilde nakil edildi. Şimdi sağlığına kavuşan Azeri hasta gidemediği okuluna gitmek istiyor.

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji ve Çocuk Romatoloji Birim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Dönmez,”Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nefroloji ve Romatoloji Bilim Dalında Azerbaycan’dan gelen bir hastamıza böbrek naklini gerçekleştirdik. Bizim merkezimiz Güney Marmara’da çocuklarda böbrek nakli yapan önemli merkezler arasında bulunmaktadır. Kadavra böbrek nakillerinde özellikle birinci sırada yer almaktadır. Azerbaycan’dan gelen hastamız Bursayı tercih etmiş ancak bir kaç hastaneye gittiğinde böbrek naklinin yapılamayacağı söylenmiş, hasta bizim hastanemizi tercih ettiğinde kalp problemleri vardı. Hastaya yoğun bir tedavi uyguladıktan sonra kalbinde toparlama ve düzelme oldu. Bundan sonra hastaya hastaya annesinden aldığımız böbreği nakil ettik. Hastamız 13 yaşındaydı detaylı inceleme yaptığımızda böbrek rahatsızlığına sebep olan nedeni bulduk. Buna çocukluğundan itibaren tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının gelişmiş olduğunu gördük. Çocukluktan yetişkinliğe taşınan tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları böbrek yetmezliğine sebebiyet vermektedir. Halen ülkemizde çocuklarda böbrek yetmezliğine tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları sebep olmaktadır. Önlenebilir bir hastalık olan idrar yolu enfeksiyonlarının önemini bir kez daha vurgulamak istiyorum. Azerbaycan’dan gelen hastamızın vücudu nakil ettiğimiz böbreği kabul etti. Haftada 4 gün 4 saat diyalize giren hastamız 2 haftadır diyalize girmemektedir. Sağlık Bakanlığı, her yıl Türkiye Cumhuriyetlerden gelen 400 hastaya ücretsiz olarak böbrek nakli yapılmaktadır. Bu hastamız da 400 hastanın içerisindedir. Hastamız Bursa’da bir çok hastane gezdikten sonra bizim hastanemizi tercih etmiştir” dedi.

Haftada 4 Gün Diyalize Giriyordum

Azerbaycan’da 3 yıl tedavi gördükten sonra nakil için Türkiye’ye gelen Aygül Ahmetova, “Hayatım 3 yıldır çok zor geçiyordu. Haftada 4 gün diyalize giriyordum. İyileşeceğim konusunda hiç umudum yoktu. “İyileşemiyorum” diye çok sinirleniyordum. Okula gidemiyordum. Osman hocam başarılı şekilde naklimi yaptı, artık iyileştim bundan sonra okula gitmek istiyorum, herkese çok teşekkür ediyorum” şeklinde konuştu.

Kızına böbreğini veren Zarife Ahmetova, “Biz Azerbaycan’dan geldik. kızım 3 yıldır diyaliz hastası kendi ülkemizde tüm hastanelere götürdüm. Duydum ki Türkiye Cumhuriyeti, Türk Cumhuriyetlerindeki hastalara nakil yapıyormuş öğrendim hemen başvurdum kabul edildi. Türkiye’de bir çok hastaneye gittim kızıma nakil yapılamadı. En son Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde nakil başarılı şekilde gerçekleşti” diye konuştu.

Klinik Psikoloji Uzmanı Elif Beydağı, çocukların internet alışkanlığının sosyal olumsuzluk oluşturduğuna dikkat çekerek, internet ve bilgisayara olan ihtiyacın şekli ve şiddetinin çocuğun yaşına göre değişim gösterdiğinin altını çizdi. Beydağı, “Modern yaşamın bir gereği haline gelen bilgisayar ve internet kullanımı, hepimizin hayatına hızla girerken, bizlerle birlikte çocuklarında hayatına girdi. İnternetin iletişim ve eğitim başta olmak üzere çeşitli alanlarda yararları olduğu bilinse de, çocuklarda oluşturduğu psikolojik ve sosyal olumsuz etkileri yadsınamaz bir gerçek. Günümüz teknolojisinde çocukların internet ve bilgisayardan uzak kalmaları mümkün değildir. İnternet ve bilgisayara olan ihtiyacın şekli ve şiddeti çocuğun yaşına göre değişim gösterir. Bu durumda bilgisayar ve internetin doğru ve denetimli kullanımı; çocuğun sosyal, duygusal, bilişsel gelişimi için yararlıdır. İnternetin olumlu amaçlarla kullanılması noktasında ebeveynler çocuklarıyla birlikte kabul edilebilir kurallar ve metotlar çerçevesinde bir anlaşma yapabilir. Bunun için çocuğun yaş grubuna göre hareket etmek önemlidir. Her yaştaki çocuğa aynı mantık içerisinde ve benzer kurallar doğrultusunda yaklaşmamak gerektiğini unutmamakta fayda vardır” dedi.

“İnternet, 2 yaş öncesi çocukların gelişimlerini etkiler”

İnternetin 2 yaş öncesi çocukların gelişimini etkilediğini belirten Psikolog Beydağı, “0-6 yaş arası dönemde çocukların zihinsel, duygusal, sosyal ve dil gelişimleri hızlıdır. Okul öncesi dönem olarak da adlandırılan bu dönemde çocuklar araştırmayı, yeni bir şeyler öğrenmeyi severler ve her şeyi merak ederler. Ayrıca, çocukların en hareketli oldukları dönemdir. Bu dönem de sosyalleşmeleri aile içinde başlar ve okul öncesi dönem ile devam eder. Çocuk kendini ifade etmeye, tepki göstermeye, insanlarla birlikte vakit geçirmeye, yeni arkadaşlar tanımaya, oyun oynamaya ve akademik olarak yeni şeyler öğrenmeye ihtiyaç duyar. 2 yaş öncesindeki çocuklara bilgisayar ve internet kullandırılması, gelişim dönemlerine ait bu özellikleri engeller. Bu nedenle 3 yaş sonrası çocukların anne ve babanın denetiminde internet kullanımına başlaması gerekir” ifadelerine yer verdi.

“20 dakikadan fazla bilgisayar zararlı”

2 ile 4 yaş arasındaki çocukların bilgisayarla 20 dakikadan fazla ilgilenmesinin zararlı olduğunu vurgulayan Beydağı, “2 ile 4 yaş arasındaki çocukların dikkat süreleri 20 dakika ile sınırlıdır. Çocuğun 20 dakikadan fazla bilgisayarla ilgilenmesi zararlı olur. Çocuk, özellikle bu dönemde anne ve babanın kucağında bilgisayar kullanmalıdır. Küçük çocukların zihinsel gelişimlerine uygun oyunlar, çizgi filmler sadece anne ve babaları yanlarındayken kısa süreli olarak izletilmelidir. Ayrıca, bu yaş dönemi çocuklar için, Bilgisayar karşısında geçirilecek zaman bir ya da iki saati geçmemelidir ve bu sınırlandırmaya çocukların uymaları sağlanmalıdır. Anne ve babalar, bu yaş dönemindeki çocukları bilgisayar veya internet başında yalnız bırakmamalı, devamlı yanında bulunmalıdır. Bu yaş dönemi çocukların, oyun çocukları oldukları unutulmamalıdır. Bu nedenle, anne ve babaların gözetimi altında olmak şartıyla, bilgisayar ve internet kullanmalarına ve bilgisayarda oyun oynamalarına izin verilebilir. Ancak çocuğun sağlıklı gelişimi için yaşamındaki diğer etkinliklerle beraber orantılı süreler ayırması desteklenmelidir. Bu dönemde, Çocuk bilgisayar kullanırken anne ve babanın yanında olması yeterlidir. Çocuğun ne yaptığını anne ve baba mutlaka görmelidir. İnternet kullanımı haftada en fazla 3 gün, 1 saat olmalıdır. Ayrıca çocuğun bilgisayarı çok iyi kullanıyor olması çocuğun çok zeki olduğunu göstermez. Yaş grubu çocuklar için, İnternet deneyimleri konusunda daha bilgilidir, ancak uygunsuz içeriklere maruz kalıp kalmadıklarını öğrenmek için onların internet kullanımlarını denetlemekte ve izlemekte fayda vardır. Bu yaştaki çocukların internet üzerinden hangi kişisel bilgileri vermemeleri gerektiğini anlamaları sağlanmalıdır” şeklinde konuştu.

“İnternet iyi yönde kullanılırsa zihinsel gelişime faydalı”

Ergenlik öncesi çocuklarda İnternetin iyi yönde kullanılırsa zihinsel gelişime faydalı olacağını söyleyen Beydağı, “Yaş grubu (ergenlik öncesi dönem olarak da isimlendirilen bu dönemde), Çocuklar her şeyi bilmek istediklerinden sürekli bir araştırma ve inceleme içerisindedir. İnternetin sunduğu imkanların ve yeniliklerin farkında oldukları için, bu imkânları sonuna kadar kullanmak isterler. Yani bu dönemde çocuklarda çok hızlı değişimler yaşanmaktadır. Eğer bu değişim diğer alanlarda olduğu gibi İnternet ortamında da iyiye, güzele ve doğruya kanalize edilirse, çocukların zihinsel gelişimine faydalı olacaktır. Aksi takdirde, çocukların internette pornografi, suç örgütlerinin faaliyetleri gibi olumsuzluklarla karşılaşması mümkündür. Bu yaş grubu çocuklarda anne ve babaya bağımlılık devam etmekle birlikte olabildiğince bağımsız hareket etme isteği de görülmektedir” ifadelerini kullandı.

“14-16 yaş grubu çocuklarda anne babaya önemli iş düşüyor”

14-16 yaş grubu (çocukluktan gençliğe geçiş olarak nitelendirilen bu yaş döneminde) çocukların anne ve babalarının dikkatli olması gerektiğini vurgulayan Beydağı, “İlişki içerisinde olduğu arkadaş grubunun önemi artar ve pek çok faaliyetin gerçekleştirilmesinde onlara danışır ve onların onayını alarak hareket ederler. Anne ve babalar, bu yaş grubundaki çocuklarını, internet ortamında da gerçek dünyada olduğu gibi ahlaki davranışlara uyulması gerektiği konusunda bilgilendirmeli, interneti başkalarına zarar verici bir araç olarak kullanmaması konusunda eğitmelidirler. Ayrıca, bu dönemde çocuklarda, herhangi bir konuda anne ve babaya danışmama, onların beklentilerini karşılamama, her konuda bağımsız hareket etme, yeni düşüncelere açık olma ve aile değerleriyle yaşlarına özgü değerlerin bağdaşmaması gibi davranışlar görmek oldukça mümkündür. Ebeveynler için, internet ve bilgisayar teknolojileri konusunda bu yaş dönemi çocuklarına yardımcı olmak oldukça zordur, çünkü genelde internet ve bilgisayar kullanımı konusunda anne ve babalarından daha fazla bilgiye sahiptirler. Bu nedenle, anne ve babaların bu yaş grubu çocukları için oldukça dikkatli olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, çocukların internette meydana gelen tehlikelere (cinsel istismar, pornografi, suç örgütlerinin faaliyetleri gibi) maruz kalmaları ya da internet bağımlısı olma olasılığı mevcuttur. Bu istenmeyen kullanım modelleri çocuğun kişilik gelişimini de olumsuz etkiler. Burada önemli olan şudur; çocuk belli bir yaşa gelinceye kadar anne-babadan öğrenmesi gereken bilgileri başka birisi aracılığıyla öğrenmemeli ve bu bilgileri çocuğa ilk veren ebeveyni olmalıdır. Çocukların internet ortamındaki etkileşimlerini, adımlarını izlemeli ve bu noktada onlara rehberlik etmeleri ve onları yönlendirmeleri gerekir” diye konuştu.

https://test.linehaber.com.tr/bursada-kayip-olarak-aranan-14-yasindaki-damla-tik-tok-uzerinden-tanistigi-biriyle-kacmis/