Haliliye ilçesine bağlı Karşıyaka Mahallesi’nde bulunan Mavi Kent Sitesi’nde, ekiplerin yaptığı kontroller sonrası 12 binanın ‘ağır hasarlı’ olduğu tespit edildi.
Site sakinlerinin eşyalarını çıkardığı binalar, iş makinesi yardımıyla tek tek yıkılmaya başlandı. Evlerinin yıkımını uzaktan seyreden bina sakinleri, hayatta oldukları için mutlu olduklarını söyledi.
Bölgede ağır hasarlı binaların yıkım işlemleri devam ediyor.
Türkiye’de 10 ili vuran ikiz depremler yapıların zayıflığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Binaların ülke çapında depreme ve diğer doğal afetlere dayanıklı hale getirilmesi gerekiyor.
DEPREME DAYANIKLI BİNA MALİYETİ NE KADAR?
Dünya Bankası’na göre evleri güvenli hale getirmenin maliyeti 465 milyar dolar.
Londra merkezli “Middle East Eye” haber sitesine göre Dünya Bankası Aralık 2021’de bu konuda bir rapor yayımladı.
Rapora göre milyonlarca özel mülkün acilen güçlendirilmesi gerekiyor.
Dünya Bankası, Türkiye’deki yapı stoğunun büyük bölümünün 2000’den önce inşa edildiğine dikkat çekti.
Bu yapıların, depreme ve iklim kaynaklı afetlere “dayanıksız” olduğu vurgulandı.
Yapıların depreme ve diğer afetlere dayanıklı hale getirilmesi için güçlendirilmesi ya da yeniden inşa edilmesi gerekiyor.
“6,7 MİLYON BİNADAN SADECE YÜZDE 4’Ü YENİLENMİŞ”
Rapora göre, Türkiye’de konut olarak kullanılan 6,7 milyon binadan sadece yüzde 4’ü yenilenmiş.
Geri kalan binaların yenilenmesi için ek finansal metodlar geliştirilmesine ihtiyaç var.
Binaların yenilenmesi için ev sahiplerinin bu fonlara ulaşabilmesi gerekiyor.
Böylece orta ve alt gelir grubunun da, kentsel dönüşüm sürecinin parçası haline geleceğine dikkat çekiliyor.
TÜRKİYE’YE FİNANSAL DESTEK
Dünya Bankası, daha önce Türkiye’ye, kamu binalarının depreme dayanaklı hale getirilmesi için finansal destek verdi.
Haziran 2021’de 140 okul, hastane ve diğer kamu binasının yenilenmesi projesine 265 milyon dolar fon sağlandı.
2004’ten 2015’e kadar “İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İSMEP)”e de kamu binlarının yenilenmesi için 550 milyon dolar finansman katkısı sunuldu. Ancak Dünya Bankası’nın 2018’deki raporuna göre özel mülkiyetli evlerin risklerinin azaltıması projesi ise yeterince uygulanmadı.
Rapora göre hükümetin özel sektörü finanse etme konusunda endişeleri vardı.
2020’den itibaren ise hükümet, düşük konut kredisi kampanyalarıyla özel konut sektörüne doğrudan müdahaleye başladı.
Dünya Bankası, depremin ardından Türkiye’ye 1,78 milyar dolar yardım vaadinde bulundu.
Binaları eskidiği için müteahhitle anlaştılar, bir yıl önce yeni apartmanlarına yerleştiler. Ancak güvenli olduğunu zannettikleri evleri depremle yerle bir oldu.
Depremzede yakını Mehmet Polat, ”Binamız yeniydi. Geçen yıl Temmuz ayında teslim edildi. Neredeyse 28 daireli bir yıllık bina herkese mezar oldu. Sadece 6 kişi sağ kurtuldu.” dedi.
28 AİLEYE MEZAR OLDU
İnceleme yapılan 5 binin üzerindek bina ise ağır hasarlı ve acil yıkılması gerekiyor.
Odabaşı Mahallesi’ndeki 7 katlı Eser Apartmanı da o binalardan biri.
Deprem anında yerle bir oldu. 28 dairede 100’ün üzerinde kişi yaşıyordu, sadece 6 kişi canlı olarak kurtarıldı.
Henüz yeni inşa edilen ve geçtiğimiz yaz ailelere teslim edilen bina ile ilgili çok vahim bir durum da ortaya çıktı.
Yalnızca bir yıl önce inşaatı tamamlanan Eser Apartmanı’ndan geriye bu görüntü kaldı. Apartman sakinleri daha sağlam bir binada oturmak için evlerini kentsel dönüşüme vermişti. Bir müteahhitle anlaşarak daire başına 200 bin TL para ödediler ve bu ev bu apartman onlarca kişiye mezar oldu.
Depremzede yakını Esat Yolcu, ”Adam, yıkımı içinde bizden 6 trilyon para aldı. Yaptığı bina ilk sallantıda yıkıldı, ilk depremin vurmasıyla yerle bir oldu.” dedi.
Bakanlığa bağlı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, 20’nin üzerinde üniversiteden 400 profesör ve doçentin de aralarında bulunduğu 7 bini aşkın uzman ekibiyle deprem bölgelerinde çalışmalarına devam ediyor. Hasar tespit çalışmalarında yer almak isteyen farklı kurum ve kuruluşlardan birçok gönüllü inşaat mühendisin talebi değerlendirilerek eğitim verildikten sonra ihtiyaca göre belirlenen bölgelere sevk ediliyor.
Bakanlık, bugün itibarıyla yapılan hasar tespit çalışmalarında 481 bin 865 binada yer alan 2 milyon 196 bin 88 bağımsız birimde inceleme yaptı. Yürütülen çalışmalar çerçevesinde 61 bin 722 binada yer alan 263 bin 800 bağımsız birimin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğunun tespit edildiği bildirildi. 13 bin 917 binada bulunan 86 bin 673 bağımsız birimin orta hasarlı, 121 bin 515 binadaki 749 bin 654 bağımsız birimin az hasarlı, 229 bin 23 binada yer alan 915 bin 723 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu tespit edildi.
Bakanlık depremden etkilenen bölgelerde hasar tespit çalışmalarına dair şu bilgilere yer verdi:
“Adana’da toplam 7 bin 724 binada 127 bin 269 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. Buna göre 59 binadaki bin 274 bağımsız bölümün acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 304 binada bulunan 7 bin 270 bağımsız birimin orta hasarlı, bin 688 binadaki 38 bin 261 bağımsız birimin az hasarlı, 5 bin 313 binadaki 78 bin 40 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu tespit edildi.
Adıyaman’da toplam 34 bin 578 binada yapılan çalışmada 115 bin 46 bağımsız birimin hasar tespit çalışması yapıldı.
Çalışmalarda 6 bin 990 binadaki 29 bin 703 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 2 bin 613 binadaki 11 bin 179 bağımsız birimin orta hasarlı, 11 bin 694 binada bulunan 38 bin 823 bağımsız birimin az hasarlı, 9 bin 310 binada yer alan 21 bin 365 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
Diyarbakır’da toplam 28 bin 969 binada 294 bin 814 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 643 binada yer alan 6 bin 932 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olarak tespit edildiği tespit edildi. 718 binadaki 10 bin 95 bağımsız birimin orta hasarlı, 6 bin 725 binada bulunan 86 bin 925 bağımsız birimin az hasarlı, 18 bin 39 binadaki 178 bin 216 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu tespit edildi.
Elazığ’da toplam 3 bin 114 binada 30 bin 703 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 664 binadaki 4 bin 43 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 138 binadaki 801 bağımsız birimin orta hasarlı, bin 460 binada yer alan 15 bin 532 bağımsız birimin az hasarlı, 723 binadaki 9 bin 503 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu tespit edildi.
Gaziantep’te toplam 156 bin 482 binadaki 586 bin 628 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 12 bin 964 binadaki 31 bin 522 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 4 bin 361 binada bulunan 17 bin 50 bağımsız birimin orta hasarlı, 29 bin 471 binadaki 179 bin 149 bağımsız birimin az hasarlı, 89 bin 92 binada bulunan 309 bin 389 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
Hatay’da toplam 68 bin 116 binada 239 bin 142 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı.
15 bin 248 binada bulunan 71 bin 735 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 2 bin 827 binadaki 18 bin 146 bağımsız birimin orta hasarlı, 17 bin 212 binadaki 62 bin 34 bağımsız birimin az hasarlı, 29 bin 188 binada bulunan 74 bin 851 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
Kahramanmaraş’ta toplam 69 bin 577 binada bulunan 258 bin 523 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 12 bin 980 binada yer alan 60 bin 51 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. Bin 58 binadaki 7 bin 671 bağımsız birimin orta hasarlı, 20 bin 556 bina bulunan 99 bin 481 bağımsız birim az hasarlı, 25 bin 420 binadaki 61 bin 932 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
Kilis’te toplam 6 bin 608 binada bulunan 31 bin 904 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 812 binadaki bin 224 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 137 binada bulunan bin 33 bağımsız birimin orta hasarlı, 2 bin 208 binadaki 16 bin 296 bağımsız birimin az hasarlı, 2 bin 849 binada yer alan 12 bin 228 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
Malatya’da toplam 32 bin 344 binada 174 bin 293 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 8 bin 365 binada bulunan 44 bin 996 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 945 binadaki 6 bin 617 bağımsız birimin orta hasarlı, 8 bin 960 binadaki 59 bin 825 bağımsız birimin az hasarlı, 7 bin 463 binadaki 31 bin 894 bağımsız birimin ise hasarsız olduğu tespit edildi.
Osmaniye’de toplam 34 bin 797 binada bulunan 108 bin 162 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 2 bin 531 binadaki 9 bin 595 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 266 binadaki 2 bin 104 bağımsız birimin orta hasarlı, 8 bin 34 binada bulunan 40 bin 929 bağımsız birimin az hasarlı, 22 bin 41 binadaki 51 bin 409 bağımsız birimin hasarsız olduğu tespit edildi.
Şanlıurfa’da toplam 39 bin 557 binadaki 229 bin 605 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. 466 binada bulunan 2 bin 725 bağımsız birimin acil yıkılması gereken ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 550 binada 4 bin 707 bağımsız birimin orta hasarlı, 13 bin 507 binadaki 112 bin 399 bağımsız birimin az hasarlı, 19 bin 585 binada yer alan 86 bin 896 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.”
Adalet Bakanlığı, Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan ya da ağır hasar görmüş binalardan delil toplanmasında ve tespitinde dikkat edilecek hususlara ilişkin “bilirkişi kılavuzu” hazırladı.
Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Bilirkişilik Daire Başkanlığı, deprem nedeniyle yıkılan veya acil yıkılması gereken ağır hasarlı binalarda uygulanacak bilirkişilik işlemlerine yönelik kılavuzla ilgili çalışmalarını tamamladı.
Deliller zarar görmeden ve kaybolmadan bilirkişi raporlarının eksiksiz şekilde hazırlanması amacıyla düzenlenen kılavuza göre, depremden zarar gören binaların bulunduğu yerler, binaların yaşı, nizamları ve taşıyıcı sistemlerine ilişkin bilgiler toplanacak.
Harita mühendisi tarafından yıkılmış binanın parsel bilgisi, vaziyet planına göre yerleşimi ile yıkıntının sınırlarını gösteren yaklaşık ölçekli kroki çizilecek ve bu aşama drone’la görüntülenecek.
KOLANLAR KESİLDİ Mİ, KESİLMEDİ Mİ?
Temel ve devamı niteliğindeki donatı filizlerine zarar verilmeyecek şekilde enkazın temele kadar tıraşlanmasından sonra kolon sayısı, yerleri ve ebatları tespit edilerek “temel krokisi” üzerinde ölçüler ile gösterilecek, drone’la havadan görüntü alınacak. Ayrıca binaların kolonlarının kesilip kesilmediği tespit edilecek.
Temelin gözlemlenen planı ve tipi, ölçütleri, temel üzerindeki hasar tipi ve konumu, temellerdeki aşırı oturma veya ötelenme izleri ve tahmini boyutları, temel alanı çevresinde gözlemlenen aşırı zemin oturma, çatlak, ötelenme izlerinin yapıya uzaklığı ve tahmini boyutları, 6 metreden uzak olmayan komşu binaların temellerinde gözlemlenebilen aşırı oturmaların miktarı ve uzaklığı belirlenerek raporlarda yer alacak.
Tüm ölçüm ve gözlemler kroki ve fotoğraflarla belgelenecek. Betondan numune alınmadan önce taşıyıcı elemanlar fotoğraflanacak.
Kahramanmaraş Pazarcık’ta 6 Şubat saat 04.17’de 7.7 büyüklüğünde ve aynı gün Elbistan’da saat 13.24’te 7.6 büyüklüğünde meydana gelen iki büyük deprem 10 ili etkiledi. Felaketin ardından yaraları sarma çalışmaları sürüyor. TBMM Başkanı Mustafa Şentop, yüzyıllık felaketin ilk dakikalarından itibaren devletin tüm kurumlarıyla teyakkuza geçtiğini anlattı. Adana, Osmaniye, Hatay, Kilis, Gaziantep ve Kahramanmaraş’ı ziyaret ettiğini anlatan Başkan Şentop, Adıyaman’a da gelerek burada enkaz kaldırma, arama kurtarma ve depremzedelerin yaralarının sarılması konusundaki çalışmaları yerinde inceledi.
Yaşanan deprem felaketinin birkaç yüzyıllık olduğunu ve yıkıcı tesiriyle karşı karşıya kalındığını aktaran Başkan Şentop, sağlam zemin ve yapılar inşa edilmesi konusunda dersler çıkartılmasını söyledi. Sağlam zemin ve yapılarda depremin yıkıcı etkisinin minimum düzeye indiğini belirten Başkan Şentop,”Adana, Osmaniye, Hatay’ın ilçeleri Kırıkhan, Antakya ve Defne ilçeleri daha sonra da Kilis’i ziyaret etmiştik. Bilahare Pazartesi günü Gaziantep özellikle Nurdağı, Islahiye ilçelerini daha sonra Kahramanmaraş’ı ziyarete etmiştik. Bugün Adıyaman’dayız. Daha sonra Gölbaşı ilçesine geçeceğiz. Daha sonra Nurhak ve Elbistan ardından Doğanşehir ve Malatya’yı ziyaret ederek bölgedeki ziyaretimizi tamamlamış olacağız. Tabi ilk günden itibaren arkadaşlarımızla irtibat halindeydik. Burada bulunan bütün arkadaşlarımız yıkımın, felaketin çok büyük olduğunu ifade ediyorlardı” ddi.
Adıyaman’da büyük yıkımla, felaketle karşı karşıya olunduğunu hatırlatan Şentop, bunun sadece kendi değerlendirmeleri değil yurt dışından gelen yabancı uzmanların, DSÖ yetkililerinin yapmış olduğu değerlendirmelere göre son yüzyılın en büyük felaketiyle karşı karşıya olunduğunu gösterdiğini kaydetti. Tarihi metinlere bakıldığında yüzyıldan da fazla birkaç yüzyıllık deprem ve onun yıkıcı tesiriyle karşı karşıya olduklarına dikkat çeken Şentop,” İlk dakikalardan itibaren devletimiz tüm kurumlarıyla teyakkuza geçmiştir. Bu büyük bir coğrafyayı, geniş yoğun bir nüfusu kapsayan depremle ilgili olarak atılması gereken adımlar mümkün olduğu kadar hızlı şekilde atılmaya çalışılmıştır. Bugün itibariyle bütün ziyaret ettiğimiz yerlerde organizasyon, koordinasyon tamamen gerçekleşmiş bir sistem kurulmuş görülüyor.
Vatandaşlarımızın özellikle enkazlarla ilgili olarak yapılan çalışmalar da büyük ölçüde tamamlanmış. Adıyaman’da da. Öncelikle vatandaşlarımızın talepleri, barınmayla ilgili talepler burada büyük ölçüde karşılanmış. Kısa ve orta vadede yapılacaklar. Cumhurbaşkanımız kabine toplantısı sonrası açıkladı. Bir yıl gibi zaman içerisinde yıkılan tüm binaların yapılması konusunda vatandaşlarımıza bir vaatte bulunmuştur. Daha önce bu tür vaatleri hepsi gerçekleşmiştir. İnşallah kısa süre içerisinde buraların şenleneceği bir ortamı canlanacağı bir ortamı yeniden müşahede edecekler görecekler. Bu felaketten çıkarmamış gereken dersler de var. Bundan sonra daha sağlam zeminlerde, daha sağlam yapılar yapmak, binalar inşa etmek konusunda dersler çıkartmalıyız. Zira görüyoruz. Adıyaman’da öyle ve başka şehirlerde aynı şey var.
Zemin sağlamsa, binalar sağlamsa deprem ne kadar büyük olursa olsun yıkıcı etkisi daha azalıyor, minimum düzeye düşüyor. Bu bakımdan orta ve uzun vadede de büyük kararlılıkla ve tavizsiz şekilde sağlam zemin ve sağlam bina konusunda çalışma yapmamız ve bunları iyi takip etmemiz gerekiyor. Ben milletimize tekrar baş sağlığı diliyorum. Vefat eden ve yakınlarını kaybedenler kardeşlerimize baş sağlığı diliyorum. Rahmet diliyorum. Yaralılara acil şifalar diliyorum. Milletimizin başı sağ olsun” dedi.
“Asrın felaketi” olarak nitelenen depremin yaşandığı 10 ilden depremzedeler tüm ülkede olduğu gibi Denizli’ye de gelerek yurtlarda ağırlanıyor. Depremzedelerin hijyenik malzemeler, kıyafet gibi ihtiyaçları Pamukkale Yurdu Sosyal Tesislerde bulunan Yardım Malzemesi Temin Merkezinden gönüllü gençlerin çalışmaları ile karşılanıyor. AFAD koordinesinde yerleşen depremzedeler, hizmetin çok iyi olduğunu belirterek depremin hayatlarını tamamen değiştirdiğini söyledi. Şu anda yurtta ise 2 bin 42 depremzedenin bulunduğu aktarılırken, sayının her geçen gün arttığı öğrenildi.
“Çocuklarımın bazıları enkaz altında kaldı ve onları çıkardık”
Hatay Antakya’dan gelen Süleyman Koca, çocuklarını enkaz altından çıkardıklarını belirterek, “Çok şükür ölüm yok bizde ama komşularımızda hayatını kaybeden oldu. Çocuklarımın bazıları enkaz altında kaldı ve onları çıkardık. Arabaya binip yola çıktık. Burada insanlar samimi ve sevecen davrandı. Yurtta kalıyoruz, hiçbir ihtiyacımız yok, hepsi karşılandı. Depremden dolayı ne de olsa endişe içindeyiz” diye konuştu.
Pencereden atladıklarını anlatan Nihat Edip Özarpacı, “Benim ev tam yıkılmadı ama yan yattı. Evin içine giremedik, her şey içerde kaldı. Kapıdan çıkmak istedik ama olmadı ve pencereden atladık. Burada çok rahatız, çok konforlu. Deprem bölgesinde durum tarif edilemez. Bir yandan soğuk vardı ve yağmur çok yağıyordu, çatılara bile devrilir korkusuyla sığınamıyorduk” dedi.
Elbistan’dan gelen Emine Seren Taş, “Depremin merkez üssünden geliyorum. Elbistan yerle bir oldu. Şehrimizi böyle görmek bizi çok üzdü, evlerimiz yıkıldı. Allah devletimizden razı olsun, bizi Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) yurtlarına yerleştirdi” ifadelerini kullandı.
GSB Denizli Yurtlarında kalan depremzedeleri ziyaret eden Denizli Gençlik ve Spor İl Müdürü Ömer İlman, yaptığı açıklamada, “Ülke olarak çok büyük bir felaket yaşadık. Çok şükür devlet ve millet el ele verip bu depremlerin yaralarını sarmaya başladık. Biz ülke olarak bu felaketin de yaralarını beraber saracağız, tekrardan tüm ülkemize geçmiş olsun diliyorum” şeklinde konuştu.
Kahramanmaraş merkezli meydana gelen 2 büyük depremle birlikte adeta Hatay yerle bir oldu. Ancak merkez Antakya ilçesi Ekinci mahallesinde yüksek katlı binaların bulunmasına rağmen herhangi bir bina yıkılmazken bazı evlerin çatılarında ufak hasarlar olduğu görüldü. O mahalle havadan dron ile görüntülendi.
Kahramanmaraş merkezli depremden etkilenen 10 ilde arama kurtarma çalışmaları devam ediyor.
Depremin ardından bölgeye gönderilen Türkiye Taşkömürü Kurumu Zonguldak Üzülmez Müessesesi’nde çalışan maden işçilerinden bir grup Hatay’ın Hassa ilçesindeki Mehmet Akif Ersoy İlkokulu’nda konakladı.
Arama kurtarma çalışmalarından sonra dinlenmek için okula gelerek ihtiyaçlarını gideren maden işçileri, yeni bir göreve gidecekleri için okulu boşalttı. Sınıfları konaklamak için kullanan madenciler, öğrenciler için tahtaya öğrencilerin mühendis olup sağlam binalar yapmalarını içeren bir mesaj bıraktı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından bölgede 236 bin binada hasar tespit çalışması yaptı.
Ağır hasarlı binaların yanı sıra 6 bin 849 binanın orta hasarlı, 59 bin 995 binanın ise az hasarlı olduğu tespit edildi.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 535 bin binada hasar meydana gelmedi.