Şanlıurfa’da büyük bir ekonomik değere sahip olan fıstık ağaçları için donla mücadele ediliyor. Soğuk havalarda yaşanabilecek don olayına karşı ağaçlarını korumak gayesiyle çiftçiler ağaç yakınlarında pamuk ve araç lastiği yaktı.
Uzmanlar, gece geç saatlerde pamuk ve lastiklerin yakılması sonucu meydana gelen zehirli gazların çevreye zarar verdiğini bildirirken, çiftçilerin ise bu geleneksel yöntemi sürdürdüğü görüldü.
12 milyonun üzerindeki ağaç sayısı ile Türkiye’de birinci durumda olan Karaman, yılda ürettiği 500 bin ton elma ile de ikinci sırada yer alıyor. Modern elma bahçelerine sahip olan Karaman’da üreticiler son 2 gündür hava sıcaklığının sıfırın altında 5’lere kadar düşmesi üzerine bazı tedbirler aldı. Çoğu üretici ağaçların dondan etkilenmemesi için havadan ve yerden bahçelerini suladı. Sulama yapılan tüm bahçelerde ise ağaçların tamamen buz tutarak sarkıtlar oluşturması ortaya ilginç görüntüler oluşturdu. Sulandıktan sonra buz tutan elma ağaçları adeta buzulları hatırlattı.
“Korkutucu bir durum yok”
Buz tutan elma bahçelerinde incelemelerde bulunan Karaman Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Bayram, elmanın başkenti Karaman’da son 2 gündür ciddi soğukların yaşandığını söyledi. Bayram, elmalarda pembe gonca dönemi olmadığı için herhangi bir soğuk vurma olayının olmadığını belirterek, “Dona karşıda tedbir olarak üreticilerimiz bugünlerde hem bahçelerindeki pervaneleri hem de sulama sistemlerini çalıştırıyor.
Karaman’da yaşanan bu görüntüler korkutsa da elmayla ilgili bir hasar söz konusu değildir. Sulama yapılan bahçeler de ağaçların buz tutması adeta buzulları anımsatmış. Ancak kayısı ve bademde yüzde 100’e yakın bir hasarın olduğunu görüyoruz. Bahçelerin sulanma amacı ağaçların çiçek döneminde dondan etkilenmemesi için sertleşen havanın suyla yumuşatılması için yapılan bir önlemdir. Yapılan bu önlemle ağaçlar kendilerini korumaya almış oluyor” dedi.
Karaman bölgesinde Nisan ayında don riski bulunduğunu kaydeden Bayram, “Üreticilerimiz de bunun için her yıl önlem alıyor. Bugün burada gördüğümüz manzaraysa korkutucu gibi görünse de normal bir durumdur” diye konuştu.
Bahçe sahibi Ramazan Mercik Kızıldeniz ise, “Bahçemizdeki ağaçların tamamen buz tutması, bizim ağaçlarımızı koruduğumuz anlamına geliyor. Şu an için bahçemizde bir sıkıntı yok. Görüntü korkutucu gibi dursa da biz üreticiler için faydalı bir görüntü “dedi.
Türkiye’nin önemli kayısı üretim merkezlerinden olan Elazığ’ın Baskil ilçesinde, hava sıcaklığının sıfırın altına düşmesi ve kar yağışı nedeniyle kayısı ağaçlarının çoğunu don vurdu. Yaşanan bu don olayının ardından çiftçinin 12 aylık emeği 2 günde yok oldu.
Kayısıdaki son durum hakkında bilgi veren Odabaşı Mahallesi Muhtarı Alaattin Karakol, “İki gündür hava soğuk geçiyordu. Zaten Meteoroloji de sık sık uyarıyordu. Hep bu son iki güne dikkat edelim diyorlardı. Biz neye dikkat edelim, koskocaman atmosfer, nasıl dikkat edelim. İki gün böyle soğuk oldu arka arkaya, bu sabaha doğru da kar yağdı. Kar yağınca da don vurdu. Kayısılar yandı kül oldu” dedi.
Meteorolojinin uyarısının ardından dün gece saatlerinde başlayan kar yağışı, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde de etkili oldu. Ordu’da orta ve yüksek kesimlerde de çiçek açan fındık dalları yağ nedeniyle kar altında kaldı. Etkili olan kar yağışı sonrası bahçelerinde mahsullerini kontrole giden üreticiler, tedirgin olduklarını belirttiler.
“Mart ayı sonunda yağan kar bizi her zaman tedirgin ediyor”
Mart aylarının son günlerinde etkili olan kar yağışının üreticileri tedirgin ettiğini söyleyen fındık üreticisi Murat Serin, “Kar yağışı sonrası bahçelerimize gelerek kontroller yapmaya başladık. Sıcaklık sıfırın altına düştü, umarım zirai don yaşanmaz. Mart ayında yağan kar biz üreticileri endişe içine soktu. Üzücü bir hadise yaşanmaması için dua ediyoruz” dedi.
“Fındığımızı bekliyoruz”
Bölgede kar yağışının etkili olduğunu ve buna bağlı olarak fındık bahçelerinde don nöbeti tuttuklarını ifade eden üretici Tuğrul Hamzaçebioğlu ise “Fındığımızı bekliyoruz. Don endişesi içinde bahçelerimizde nöbetimizi sürdüreceğiz. Kendimizce önlemler aldık. Hava sıcaklığı düşerse eski bir sistem olan bahçelerde lastik yakmayı düşünüyoruz. Bahçelerimizi herhangi bir durum için sigorta yaptırmıştık fakat yine de endişeli bekleyişimiz devam etmekte. İnşallah olumsuz bir durumla karşılaşmayız” ifadelerine yer verdi.
Yetkililer tarafından yapılan açıklamada “Balkanlar üzerinden gelmesi beklenen soğuk havayla birlikte 29.03.2023 Çarşamba gününden itibaren bölgemiz genelinde Erzurum, Erzincan, Bayburt ve Ardahan’da kuvvetli zirai don bekleniyor.
Tarımsal faaliyetlerle uğraşan vatandaşlarımız başta olmak üzere zirai don tehlikesine karşı tedbirli olunmalı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından il ve ilçeler için hazırlanan sıcaklık tahminleri dikkatle takip edilmelidir” denildi.
Kış mevsiminin en sert geçtiği illerin başında gelen Ağrı’da hava sıcaklıklarının iyice düşmesiyle beraber sabah saatlerinde don meydana geldi.
Evlerin çatılarında, pencere ve balkon boyunu aşan buz sarkıtları oluştu. Vatandaşlar ise araçlarını soğuktan koruyabilmek için battaniye ile sardı.
Yapılan uyarıda, “Yapılan son değerlendirmelere göre; Antalya ve Muğla illerinde zirai faaliyetlerin devam ettiği bölgelerde 7 Şubat 2023 akşam saatlerinden, 12 Şubat 2023 sabah saatlerine kadar, hava sıcaklıklarının düştüğü akşam ve gece saatlerinde hafif kuvvette, yükseklerde orta kuvvette zirai don olayı beklendiğinden çiftçilerimizin ve ilgililerin dikkatli ve tedbirli olması gerekmektedir” denildi.
Büyükşehir Belediyesi BUSKİ Genel Müdürlüğü, kış şartlarının etkisini artırmasıyla birlikte hava sıcaklıklarının özellikle gece saatlerinde sıfırın altına düşme ihtimaline karşı (su sayaçları ve tesisatlarda meydana gelebilecek don tehlikesine karşı’ uyarıda bulundu. Açıkta olan su borularının soğuk hava ile temas etmeyecek şekilde kapatılması ve cam yünü-talaş gibi çeşitli izolasyon malzemeleriyle izole edilmesi gerektiğinin bilgisini veren BUSKİ Genel Müdürlüğü, buz tutmuş su sayacının herhangi bir ısıtıcı ile ısıtılmaması gerektiğine dikkat çekti.
Alınan tedbirlere rağmen, yaşanabilecek sıkıntıların çözümüne yönelik vatandaşların Alo 185 BUSKİ Çağrı Merkezi’nden yardım isteyebileceği vurgulandı.
Kış mevsiminin en sert geçtiği illerin başında gelen Ağrı’da her yıl Kasım ayında yağan kar, Ocak ayında olunmasına rağmen etkisini göstermedi. Bunun yerine zaman zaman sıfırın altına düşen hava sıcaklıkları nedeniyle soğuk hava etkisini gösterirken, kentin birçok bölgesinde don meydana geldi.
Geçtiğimiz günlerde düşen hava sıcaklığı dolayısıyla meydana gelen soğuk hava, Şuhut’taki tarım arazilerinde büyük hasara sebebiyet verdi. Sonbaharla beraber kötü bir şekle dönen fasulye tarım ürünlerinin de büyük zarar gördüğü öğrenildi.
Tarım işçisi olarak çalışan İbrahim Ayata, soğuk hava dolayısıyla kırağı vuran fasulye tarlasında gördükleri ile ilgili açıklamalarında, “Burada çiftçimizin mağduriyetini gördük. Soğuklardan dolayı bizde tarım işçisi olarak 10 ton olan maldan bir ton alamadık. Burada soğuk vurmuş fasulyelerin tamamı gitmiş. Biz de çiftçilerde çalıştığımız için işçiler olarak Bizim de mağduriyetimiz var. Çiftçi arkadaşlarında mağduriyetleri var” dedi.