Etiket: kalaycı

  • Kalaycılık mesleği son demlerini yaşıyor

    Kalaycılık mesleği son demlerini yaşıyor

    Gelişen teknoloji ile birlikte, bakır eşyaların yerini krom, çelik ve alüminyum alaşımlı mutfak ürünleri aldı. Hal böyle olunca da kalaycılık, eski önemini ve değerini kaybederek unutulmaya yüz tutmuş mesleklerden biri haline geldi. Türkiye’de olduğu gibi Yozgat’ta da kalaycılık mesleği son demlerini yaşamaya başladı. Sayıları gittikçe azalan kalaycı ustaları, mesleği yapacak çırak bulamazken, sektörün son temsilcilerinin kendileri olduğunu söyledi.

    Yozgat’ta 17 yaşında başladığı kalaycılığa bir dönem ara vermesine rağmen kentte kalaycı kalmadığı için tekrardan başlayan 64 yaşındaki Mustafa Doğanalp, Sorgun ilçesinde kaybolmaya yüz tutan mesleğini sürdürmeye çalışıyor. Unutulmaya yüz tutmuş mesleğin son temsilcilerinden birisi olan Doğanalp, sabahın erken saatlerinde dükkanını açarak güne başlıyor. Müşterilerinin getirdiği bakır kapları ateşte harlayan Doğanalp’in özenle kalayladığı malzemeler, müşterilerinden de takdir topluyor. İlerleyen yaşına rağmen mesleğini ilk günkü sevgiyle yapan Doğanalp, kendisinden sonra mesleğe devam edecek kimse olmaması sebebiyle ömrünün yettiği kadar mesleğine devam etmek istiyor.

    “Ben de ölürsem kalaycılık bitti”

    Yozgat’ta kalaycılık mesleğinin son temsilcisi olduğunu söyleyen Mustafa Doğanalp, ”20 yıldır bir fiil kalaycılık yaptım, daha sonra iş olmadığı için 4 yıl ara verdim. Şimdi de kimse kalmadığı için yeniden kalaya başladım. Şu an Yozgat genelinde tekim, son temsilcisi benim. Biz öldükten sonra yapacak kimse yok. Çırakta yok olsa yetiştiririz. Şu an kalaycılık bitmek üzere, ben de ölürsem bitti.” dedi.

    “Sağlık açısından çok faydalı”

    Yozgat ve çevre ilçelerden Sorgun’a kalay için geldiklerini de belirten Doğanalp, “Yozgat’ın her tarafından buraya kalay için geliyorlar. Kaplar büyüklüğüne göre parça başı 50 liradan başlıyor bin 200 liraya kadar çıkıyor. Sağlık açısından bakır çok faydalı, yemeği de çok güzel olur, bilhassa yoğurdu çok lezzetli oluyor. Çelik gibi olmuyor” şeklinde konuştu.

  • Yok olmaya yüz tutan bir meslek

    Yok olmaya yüz tutan bir meslek

    Özellikle pişirme için kullanılan bakır gereçlerin havayla teması neticesinde oluşan zararları önleyerek sağlıklı bir alaşım sağlayan kalay; hem bakırı, hem içinde pişirilen yemeği hem de insanı korumasıyla bilinmektedir. Bakır kaplara kalay işlemini yapan kişiye kalaycı deniliyor.

    Kalaycılık artık kaybolmaya yüz tutmuş meslekler arasında sayılıyor. Erzurum’un Bakırcıları Çarşısı’nda dünden bu güne sadece dört kalaycının kalması bu görüşü destekliyor. Çarşıda aynı zamanda bakır kapların üretiminin hızla azalması ve insanların artık bakırdan yapılan eşyalara rağbet etmemesi, kalaycı esnafını da bitmesini ve dükkânlarını tek tek kapatmasını beraberinde getirdi. Bir çoğu ilerleyen yaşlarına rağmen çok az insanın kullanmaya devam ettirdiği bakır kap kacakları kalaylamayı alın teriyle sürdürmeye çalışan kalaycılar, artık çırak bulamamaktan ve bu geleneksel mesleğin yitip gitmesinden endişeleniyor.

    Kalayın en çok bildiğimiz yönü Türk mutfağıyla özdeşleşmiş olan bakır kaplarla ayrı düşünülemez oluşudur. Kalaycılık Anadolu’da günlük yaşamla iç içe geçmiş olup bir meslek halini almıştı. Öyle ki sabit dükkânları haricinde kalaycılar, sokak sokak dolaşarak insanların mutfaklarında kullandıkları bakır eşyaları kalaylamak için emek verirlerdi. Günümüzde de yer yer bu tarz seyyar kalaycıları görmek mümkün oluyor.

    Kalay ustaları; havayla ve ateşle teması sonucu içinde pişen yemeğe zararlı madde yayan bakırın, kalaylandığı takdirde bir şifa kaynağına dönüşeceğini bilecek ve asırlarca uygulayacak kadar hâkimlerdi bakır ve kalaya. Böylelikle bakırın kullanıldığı her yerde kalay ve kalaycılar da olmak zorundaydı. Günümüze geldiğimizde eskisi kadar yaygın kullanılmasa da bakırın hâlâ o ayrıcalığını koruduğunu ve vazgeçilemez olduğunu görülmektedir.

    Erzurum Bakırcılar Çarşısı’nın en kıdemli kalaycılarından birisi olan Fahrettin Çelik, yıllardan beridir ısrarla ve sabırla mesleğini sürdürmeye çalışan ustalardan biri. Ancak o da artık ilerleyen yaşına ve ilgi görmeyen kalaycılık mesleğinin gelecek nesillere aktarılacağı noktasında umudunu yitirmiş durumda.