15 gün önce yüksek ateş şikayetiyle Gümüşhacıköy Devlet Hastanesi’ne başvuran Zekiye Çemrek (60), kene ısırığı sonrası Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı şüphesiyle Çorum Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne sevk edildi.
Tedavi altına alınan evli ve bir çocuk annesi Çemrek, müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Cenazesi, ilçeye bağlı Çitlibağlıca köyünde defnedildi.
Erzincan’da Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) vakaları son iki yıldır geçen yıllara oranla artış gösteriyor. Erzincan ve çevre illerden KKKA şüphesiyle gelen hastalar Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde tedavi görüyor.
Yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde ise, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Hayvan Sağlığı Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürü Veteriner Hekim Yunus Koç kurbanlık olarak satışa sunulacak hayvanların mutlaka kene kontrolünden geçirilmesi gerektiğini belirterek, hem alıcılara hem de satıcılara uyarılarda bulundu.
‘Hayvanlar pazara çıkmadan önce mutlaka kontrol edilmeli’
Hayvan Sağlığı Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürü Yunus Koç yaptığı açıklamasında, kurbanlık olarak getirilen hayvanların hem alıcılar hem de satıcılar tarafından kontrol edilmesinin gerektiğini belirterek, “Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı keneler yoluyla bulaşan zoonotik ve viral kaynaklı bir hastalıktır. Bu hastalıkta tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar yüksek risk grubundadır. Önümüz Kurban Bayramı. Kurban seçimi için hayvan pazarına gidecek olan vatandaşlarımızın gitmeden önce kişisel tedbirlerini almaları gerekmektedir. Çünkü keneyi komple ortadan uzaklaştırmak ya da yok etmek gibi bir imkan olmadığı için Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı ile ilgili mücadelede kişisel tedbirler çok önem arz etmektedir. Kişisel tedbirler çerçevesinde hayvan pazarına hayvan seçimi için gidecek olan vatandaşlar kapalı, uzun kollu, açık renkli kıyafetler giymeli ve paçalarını çoraplarının içerisine sokmaları gerekmektedir. Yine hayvanlara temas etmeden önce göz ile muayene edip kenenin olmadığını gördükten sonra temas etmelerini önermekteyiz. Hayvan pazarına hayvan götürecek yetiştiricilerimiz ise tedbiren keneye karşı ette kalıntı bırakmayan ilaçlarla ilaçlamaları ve gözleriyle muayene ederek kene olmadığına kanaat getirdikten sonra hayvan pazarlarına götürmelerini tavsiye ediyoruz. Eğer kene yapışmasıyla da karşılaşılır ise, bunu uzaklaştırırken çıplak elle değil, eldiven vasıtasıyla uzaklaştırılması büyük önem arz etmektedir” dedi.
‘Yıl boyu kene ilaçlamaları ihmal edilmemeli’
Koç, açıklamasında kene ile mücadelede ilaçlamanın Tarım ve Orman Bakanlığınca yılda bir kere temininin sağlandığını ancak hayvan yetiştiricilerin de yine kendi imkanlarıyla yıl boyu bu ilaçlamayı yapmalarının önemine değinerek, “İl Tarım ve Orman Müdürlüğü olarak da bizler her yıl bakanlığımız tarafından temin edilen kene ilaçlarını yetiştiricilerimize ulaştırmakta, ilaçlamayı yapmaktayız ama tabii kısıtlı olduğu için yetiştiricilerimiz de yine yıl boyu bu ilaçlamayı kendi imkanlarıyla devam ettirmelerini önermekteyiz” diye konuştu.
İlk olarak Kongo’da görülen daha sonra ise Birinci Dünya Savaşı sonlarında da Kırım’da rastlanmasından dolayı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi adını alan kene ısırması sonucu meydana gelen hastalıkla ilgili Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mkrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Çiğdem Kader açıklamalarda bulundu. Kader, havaların ısınmasıyla keneye bağlı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) vakalarında artış yaşanacağını söyledi. Türkiye’de ilk vakaların Kelkit Vadisi’nde görüldüğünü ve hastaların birçoğunun Tokat’tan geldiği için ilk başta “Tokat Hastalığı” adının verildiği Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığının tanısının Türkiye’de ilk kez 2003 yılından sonra konulduğunu belirten Kader, vakalara en fazla Tokat, Sivas, Yozgat ve Gümüşhane gibi illerde rastlanıldığına değindi.
Çıplak elle keneyi çıkarmayın
Yozgat’ta mutlak tanısı konulmayan ancak Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığının belirtilerini taşıyan iki vakanın tedavi gördüğünü ifade eden Kader, “Spesifik bir tedavisi olmayan bir hastalık olan Kırım Kongo kanamalı ateşi vakaların yüzde 95’i kurtulabiliyor. Hastaların yüzde 5’i ise tedavisi olmadığı için ölümle sonuçlanarak kaybedilebiliyor. Özellikle erken vakalarda ve destek tedavisi yapılan vakalarda kurtulma şansı var, Bunun için kırsal kesim dönüşlerinde kişilerin kendilerini, vücutlarında kene tutunup tutunmamalarına karşı kontrol etmeleri çok önemli. Vücutlarında herhangi bir kene tutunması fark ettikleri ilk anda öncelikle kendileri keneyi vücutlarından uzaklaştırmaları gerekiyor. Fakat çıplak elle değil, mümkünse bir eldivenle keneyi vücuttan uzaklaştırmalarını öneriyoruz. Eldiven bulunamadığı durumlarda bir bez parçası, bir kağıt veya naylon parçası ile keneye temas etmeden vücuttan kısa sürede uzaklaştırmaları çok önemli. Burada önemli olan en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurup gerekli tetkiklerin yapılması gerekiyor.” dedi.
En ufak belirtide sağlık kuruluşuna başvurun
Kene ile temas eden kişiler de meydana gelen belirtileri de sıralayan Kader, “Bu hastalığın belirtileri ilk olarak herhangi bir gribal enfeksiyon gibi halsizlik, yorgunluk, vücut kırgınlığı, ateş yüksekliği ile başlıyor. Daha sonra tanı konulmadan ilerlerse herhangi bir destek tedavisi olmadan ilerlerse kanamalarla seyredip organ yetmezlikleriyle ölümle sonuçlanabiliyor. Dolayısıyla kene temas etmiş kişilerin kendi kendilerini 7 ile 10 gün süreyle takip etmeleri gerekiyor. En ufak bir halsizlik, kırgınlık, kas güçsüzlüğü, üşüme, titremeyle yükselen ateş, bulantı, kusma, ishal gibi rahatsızlıkların herhangi birisi olması dahilinde en yakın sağlık kuruluşuna en kısa sürede başvurmaları çok önemli.” şeklinde konuştu.
Kırsalda açık renkli giysiler giyinin
Keneden korunmak için kırsalda korunma yöntemlerini de anlatan Kader, “Keneler daha çok vücuda bacaklarımız ve ellerimiz aracılığıyla ulaştığı için yerle temas eden bacaklarımızı korumak için pantolonların üzerine çoraplarımızı çekmek önemli. Ve açık renkli giyinmek önemli. Uzun kollu gömlek ya da tişört giyiyoruz mümkünse. Ve kırsal alandan, tarladan, bahçeden, çalışmadan evimize döndükten sonra mutlaka tüm vücudumuzu çok dikkatli bir şekilde kontrol etmemiz gerekiyor. Özellikle keneler kasıklar, koltukaltı gibi nemli ve sıcak olan bölgelerimizi daha çok seviyor ve gidip o bölgelerde yerleşebiliyorlar. Ayrıca sırtımız, ensemiz, gözümüzle görmeyeceğimiz vücudumuzun noktalarını da evde bulunan bir aile bireyiyle kontrol ederek mutlaka vücudumuzun her bölgesine bakmamız gerekiyor.” ifadelerine yer verdi.
3 Mayıs tarihinde Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Küçükyüreğil köyünde hayvan otlatan İ.B’nin vücuduna kene yapıştı. İ.B keneyi kendi imkanlarıyla çıkarttı. İ.B bir süre sonra rahatsızlandı. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesinde KKKA şüphesiyle tedavi altına alındı. Bir süre yoğun bakım servisinde tedavi gören İ.B yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamayarak vefat etti.
Kene ısırmasına bağlı olarak görülen KKKA hastalığının Nisan ve Ekim ayları arasında daha sık görüldüğünü ve özellikle ağustos ayında bu hastalığın pik yaptığının altını çizen Başhekim Altıntop, risk altında olan meslek grupları hakkında bilgi verdi. Altıntop, “Bilindiği gibi kene, bir şekilde vücuda yapıştığında birçok hastalığa bizleri maruz bırakabilir. Tüm dünyada keneye bağlı hastalıklar virüslerle, bakterilerle ve parazitlerle kenenin bunları vücuda taşımasıyla beraber oluşturulan hastalıklar olarak bilinir. dünyanın birçok yerinde birçok hastalığa neden olabilir. Bu hastalıklarla özellikle kimler risk altındadır? Arazide, petrol sahasında çalışanlarda, peyzaj işiyle uğraşanlarda, inşaat işçilerinde, pikniğe giden vatandaşlarda görülebilir. Onun dışında hayvanların yoğun olarak beslendiği yerlerde bulunan çobanlar ve yakınlarında da görülebilir. Ormanlık alanlarda, normal yaşamın olmadığı arazi şartlarında daha sık görüyoruz” dedi.
Hastalığın Ağustos ayında pik yaptığını kaydeden Altıntop, “Özellikle Nisan ve Ekim ayları arasında çok artıyor. İlkbaharın sonuna doğru artan bir platoyla gidiyor, pik yapıyor. Daha sonra Ağustos ayında pikine ulaştıktan sonra Ekim sonuna doğru azalıyor. O açıdan biraz daha riskli zamanlara girmiş durumdayız Nisan ayının bitmesiyle. İlkbaharın sonuna yaklaşmamız hasebiyle de keneye bağlı hastalıkları daha sık görebiliriz” ifadelerini kullandı.
“Vücutta kene görüldüğünde çıkarmadan acil servise başvurun”
KKKA hastalığının gribe benzer semptomları bulunduğunu ve kenenin vücutta görüldüğünde vakit kaybetmeden acil servise başvurulması gerektiğinin altını çizen Başhekim Altıntop; “Özellikle semptomlar açısından uyarılarda bulunmak istiyorum. Normal grip semptomlarını taklit eder. Vücutta halsizlik, kırgınlık, ateş, eklem ağrısı, kas ağrıları, kusma, bulantı gibi birçok semptoma neden olabilir. Böyle bir durumda kene ısırıyor ve bulunduğu yerde kalıyor. Bunu kesinlikle çıkarmadan vatandaşlarımızın acil servislere başvurmalarını istiyoruz. Çünkü çıkarılması esnasında kene enfekte materyali kusarak daha fazla alanı enfekte etmiş olabilir. Bu açıdan vatandaşlarımızın dikkatli olmasını istiyoruz. Uzun süreli tedavileri var ama özellikle erken dönemde destek tedavisi veriyoruz” diye konuştu.
Bu bölgelerde yaşayanlar dikkat
Türkiye’de özellikle bazı bölgelerde vakaların sıklıkla görüldüğünü belirten Altıntop, “Tüm bunların dışında Kırım Kongo Kanamalı Ateşiyle ilgili de bilgi vermek istiyorum. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi tüm dünyada görüldüğü gibi Türkiye’de özellikle İç Anadolu’nun kuzeyinde, Kuzey ve Doğu Karadeniz’de ve ayrıca Doğu Anadolu’nun kuzey bölgelerinde görülür. Yozgat, Tokat, Erzincan, Gümüşhane, Bayburt ve bunlara yakın illerde belli sıklıkla görüyoruz. Buralarda yaşayan vatandaşlarımızın özellikle dikkatli olmalarını istiyoruz” dedi.
KKKA’nın kene ısırmasının yanı sıra enfekte olan hayvan ve insandan da bulaşabileceğini ifade eden Kayseri Devlet Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. İsmail Altıntop açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Kırım Kongo Kanamalı Ateşi enfekte kenelerle bulaşır. Ya da enfekte keneler bir hayvanı enfekte edebilir ve hayvanların kanlarıyla da bulaşabilir. İnsan salgısıyla ya da insan kanıyla da bulaş olabilir. O açıdan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi şüphesi vakaları izole ederek hem sağlık çalışanlarını hem de yakınlarını korunmasını sağlıyoruz. Birçok semptom görülebilir. Özellikle döküntülü kanamalı lezyonlarla birlikte burun kanamaları ve büyük kanamalarla giden, sonucunda yüzde 10 – 50 aralığında ölümle sonuçlanan bir durumdur. Bu açıdan tedbirli olunması gerekir.”
“Hemen sağlık kuruluşuna gidin”
Yağışların ardından yüzünü göstermeye başlayan sıcak havalar beraberinde bölgede kene tehlikesini de beraberinde getiriyor. Uzmanlar tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden riskli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini engellemek maksadıyla mümkün olduğu kadar vücudu örten giysiler giyilmesi gerektiğini belirterek, “Pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıca kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir. Kişiye kene tutunduğu durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Kene ne kadar erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskinin de o kadar azalacağı unutulmamalıdır.” şeklinde konuştular.
“Çıplak elle tutulmamalı ve patlatılmamalı”
Sağlık Müdürlükleri bahar ayları ile birlikte ortaya çıkan kene tehlikesine karşı camii, okul ve benzeri yerlere bilgilendirici afiş-broşürler dağıtırken, hastalığa yakalanan kişilerin kan, vücut sıvıları ve çıkartıları ile hastalık bulaşabildiğini hatırlatılarak, “Hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini almalıdır. Hastalığa sebep olan mikrobun taşıyıcısı, saklayıcısı ve bulaştırıcısı olan keneler uçmayan, zıplamayan, yerden yürüyerek vücuda tırmanan eklem bacaklı hayvanlardır. Vücuda tutunan veya hayvanların üzerinde bulunan keneler kesinlikle çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Keneler üzerine sigara basmak, kolonya, gaz yağı gibi maddeler dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak vücut içeriğini kan emdiği kişiye aktarmasına sebep olacağı için yapılmamalıdır.” dediler.
Yozgat’ın Akdağmadeni ilçesinde yaşayan 66 yaşındaki N.A., ateş, bulantı, kusma ve halsizlik şikayetleri ile ilçe hastanesine başvurdu. Burada yapılan ilk müdahalenin ardından hasta, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı şüphesiyle Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Araştırma Uygulama Hastanesine sevk edildi.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı şüphesiyle tedavi gören N.A. yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamayarak hayatını kaybetti. Bu yıl keneden ölenlerin sayısı ise 6’ya yükseldi.
N.A.’nın Akdağmadeni ilçesinde toprağa verildiği öğrenildi.
Yozgat’ın Kadışehri ilçesinde yaşayan 72 yaşındaki N.A. ateş, bulantı, kusma ve halsizlik şikâyetleri ile ilçe hastanesine başvurdu. Hasta burada yapılan ilk müdahalenin ardından kene şüphesiyle Yozgat Şehir Hastanesine oradan da Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Araştırma Uygulama Hastanesine sevk edildi.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA ) hastalığı şüphesiyle tedavi gören N.A. yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamayarak hayatını kaybetti. Bu yıl Yozgat’ta keneden ölenlerin sayısı da 5’e yükseldi.
Edinilen bilgilere göre, Koyulhisar ilçesinde yaşayan N.Y. (65) rahatsızlanınca Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesine kaldırıldı. KKKA hastalığı şüphesiyle tedavi altına alınan N.Y. yaşam mücadelesini kaybetti. N.Y.’nin cenazesinin toprağa verilmek üzere Ankara’ya götürüldüğü öğrenildi.
Sivas merkeze bağlı Yakupoğlan köyünde yaşayan İ.A.’nın (77) vücuduna kene yapıştı. Bir süre sonra rahatsızlanan İ.A., Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldı. Bir süredir yoğun bakım servisinde tutulan İ.A, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. İ.A.’nın cenazesi toprağa verilmek üzere Yakupoğlan köyüne götürüldü.
Tokat ve Bingöl’de kene ısırması sonucu 2 kişi yaşamını yitirdi.
Tokat’ın Almus ilçesine bağlı Bağtaşı köyünde yaşayan 5 çocuk babası Duran Özcan’ın sırtına kene yapıştı. Keneyi eşinin yardımıyla çıkaran 63 yaşındaki Özcan rahatsızlandı.. Hastanede yaklaşık 2 hafta kırım kongo kanamalı ateşi hastalığı şüphesiyle tedavi edilen Duran Özcan yaşamını yitirdi.
Son vakayla birlikte Tokat’ta kene ısırması sonucu ölenlerin sayısı 4’e yükseldi.
Bingöl’de de 36 yaşındaki Seyman Atuk’a kırım kongo kanamalı ateşi hastalığı teşhisi konuldu. Kene ısırması nedeniyle hastaneye başvuran kadın durumu ağırlaşınca Trabzon’daki hastaneye sevk edildi. Ancak 3 çocuk annesi kadın müdahaleye rağmen kurtarılamadı.