Pembe Tek Boynuz

Etiket: tdk

  • TDK, “Engelli” sözcüğünün tanımı değişti

    TDK, “Engelli” sözcüğünün tanımı değişti

    Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nden emekli olan araştırmacı yazar Doç. Dr. Günseli Naymansoy’un çabaları, Türk Dil Kurumu sözlüğündeki “engelli” sözcüğünün ikinci tanımının değişmesini sağladı.

    Naymansoy, engelli çocuklar hakkında yazdığı kitabın giriş bölümünde “engelli” kelimesinin tanımını vermek isterken karşılaştığı ifadenin değiştirilmesi için aralık ayında Türk Dil Kurumu’na (TDK) bir dilekçe yazdı, ancak aradan zaman geçmesine rağmen sonuç alamadı. Bunun üzerine bu kez Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)’e başvuru yapan Naymansoy, bu kez amacına ulaştı ve Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında yer alan “Güncel Türkçe Sözlük”te “engelli” sözünün ikinci anlamı değişti. Buna göre önceden “engelli” sözünün ikinci anlamı olarak belirtilen “Vücudunda eksik veya kusuru olan, özürlü” ifadesi yerine “Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal veya sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmiş, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri çeken kimse” ifadesine yer verildi.

    TDK’dan yanıt alamadı, CİMER’e başvurdu

    Konuyla ilgili süreci anlatan Eskişehir doğumlu araştırmacı yazar Günseli Naymansoy, 2020 yılının aralık ayında TDK’ya ilettiği dilekçeye cevap olarak “İlk toplantıda durumun değerlendirileceği”nin söylendiğini belirtti. Şubat ayına gelindiğinde TDK’dan halen bir cevap alamayan Naymansoy, bu kez ikinci bir başvuru yaparak sonuç hakkında bilgi istedi, ancak bu isteğine de TDK’dan bir yanıt gelmedi. Naymansoy, “Şubat ayında yapmış olduğum başvuruya bir cevap alamayınca bu defa durumu CİMER’e iletme kararı aldım. 16 Nisan tarihinde CİMER’den yanıt geldi. Yanıtta; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı tarafından ‘Sözlükteki “engelli” sözünün ikinci anlamı Güncel Türkçe Sözlük Bilim ve Uygulama Kolunun toplantısında görüşülmüş ve yapılan yeni düzenleme Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasında yer alan ‘Güncel Türkçe Sözlük’e yansıtılmıştır’ cevabının verildiği bildirildi. İnternetten kontrol ettiğimde yeni tanımın ‘Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal veya sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmiş, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri çeken kimse’ şeklinde değiştirildiğini gördüm” diye konuştu.

    “Elimden geleni yaptığım için vicdanen rahatım”

    Kendi önerisinin daha insanca olduğunu düşündüğünü belirtirken, yenilenen ifadenin ilk halinden daha kabul edilebilir olduğunu söyleyen Naymansoy, “Bu konuda bilgi verdiğim sivil toplumdan ve engelli derneklerinden destek almış olsaydım daha iyi bir sonuca ulaşabilirdik. Ama ben bireysel olarak elimden geleni yaptığım için vicdanen rahatım” sözlerini kullandı.

  • 100 bin kişi telefonuna indirdi

    100 bin kişi telefonuna indirdi

    Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin, “Türkçe Sözlüğümüzü android telefonlarda 85 bin, IOS telefonlarda ise 15 bin kişi indirdi. Yani 100 bin kişi Güncel Türkçe Sözlüğü indirmiş oldu.” dedi.

    Gülsevin, yaptığı açıklamada TDK’nin kuruluşunun 88’nci yıl dönümü dolayısıyla kurumun çalışmalarına ilişkin bilgi verdi.

    Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleriyle 1932 kurulan TDK’nin o günkü misyonunun ve amaçlarının aynen devam ettiğini belirten Gülsevin, 26 Eylül 1932’de I.Türk Dil Kurultayı’nın düzenlendiğini ve Atatürk’ün kurultaya başkanlık ettiğini anımsattı.

    TDK’nin Türk dilinin kelime hazinesini yayınlarıyla geliştirmeye çalıştığını vurgulayan Gülsevin, kuruluşundan beri Türk coğrafyasındaki tüm Türk dillerinin sözlüklerinin ve dil bilgilerinin yayınlandığını söyledi.

    Halk Ağzından Derleme Sözlüğünün 12 cilt olarak yayınlandığını, Selçukluklardan beri Türkçenin Anadolu’daki söz varlığının da taranarak ve 8 cilt olarak yayımlandığını anlatan Başkan Gülsevin, şunları ifade etti:

    “Bunlar bu döneme kadar yapılmış olanlardı. Şimdi daha büyük çalışmalar yapılıyor. Türk dili kökenli kelimeler ve bugün kullanılmayan kelimeler alındı. Şimdiki sözlük 1 milyonun üzerinde fişleme yapılmış. 30 yıl kadar devam eden bir çalışma. 1 milyon 200 bin kadar fişte, 12., 13. ve 14. yüzyıllarda yazılan bütün eserlerin bütün kelimeleri fişlendi. Orada Türkçe kökenli olan ve Türkçe kökenli olmayanlar da yer alacak. A maddesi bitti ve çalışmalar devam ediyor. Bu sene bitmeden a maddesini genel ağ sayfasından yayınlayacağız.”

    TDK’nin “Osmanlı Türkçesi Sözlüğü” için de proje yürüttüklerini belirten Gülsevin, 15 yıldır devam eden sözlük çalışmalarının, A’dan K maddesine kadar tamamlandığını, yakın zamanda a maddesini genel ağ sayfasından paylaşacaklarını bildirdi.

    Kurumun bir diğer çalışması olan “Etimolojik Sözlük Projesi”nin üzerinde uzun zamandır çalıştıklarını, bu sözlüğün de genel ağ sayfasında a maddesinin yayınlanacağını belirten Gülsevin, TDK’nin sözlük çalışmalarını yoğun bir hızla sürdürmeye devam ettiğini söyledi.

    Gülsevin, kurumun genel ağ sayfasında 90 bin terim sözlüğünü okuyucuya sunduğunu, yakın zamanda da “turizm terimleri sözlüğü” üzerine çalışmaya başladığını aktardı.

    Gazi Üniversitesinden Prof.Dr. Muharrem Tuna’nın turizm terimleri sözlüğü teklifi için TDK’ye başvurduklarını, geniş bir katılımla çalıştıklarını belirten Gülsevin, “Alanın paydaşları da var komisyonda. Heyecanlı, hevesli, akademisyen ve sektör personeli var. Başarılı bir çalışma dönemi geçireceğimizi düşünüyorum.” ifadesini kullandı.

    En çok “on para” kelimesi aratıldı

    Güncel Türkçe Sözlüğü yeni bir yazılımla 2020’de akıllı telefonlarda ve tabletlerde kullanıma sunulduğunu anımsatan Gülsevin, “Sözlüğümüz bu yılın başından beri, android telefonlarda 85 bin, iOS telefonlarda ise 15 bin kişi indirdi. Yani 100 bin kişi Güncel Türkçe Sözlüğü indirmiş oldu. Genel ağ sayfamızdan da sözlüğümüzü 9 Temmuz itibariyle 38 bin kişi, haziranda 1 milyon 70 bin kişi, son bir yıl içinde 12 milyon kişi kullandı. Buralara da kelimelerle ilgili öneriler geliyor, değerlendiriyoruz, komisyona gönderiyoruz. Eksikliklerimiz varsa değerlendiriyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

    Gülsevin, genel ağ üzerinden Güncel Türkçe Sözlük’te son haftalarda “on para” kelimesini 100 bin, “milliyet” kelimesini 95 bin, “karıncayı ezmemek” kelimesinin de 80 bin kere aratıldığını belirtti.

    Türkçe’nin “Ağız Atlası” yolda

    Gülsevin, “Türkiye Türkçesi Ağız Atlası” projesine de başladıklarını, bugüne kadar Türkiye Türkçesi için bir dil atlası yapılmadığını söyledi.

    “Türkiye Türkçesi Ağızları” denildiğinde yalnızca Edirne’den Ardahan’a kadar bir coğrafyanın kastedilmediğini Gülsevin, Kerkük’ten, Kosova’ya ve Karadağ’a geniş bir coğrafya Türkiye Türkçesi ağızlarının geçerli olduğunu belirtti.

    Gülsevin, şu değerlendirmede bulundu:

    “Farklı ağızlarda konuşsak da radyo yayınları ve televizyon yayınlarımızı aynı dil ile yapıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti’nin 81 ili, KKTC, Suriye, Irak, Balkan coğrafyası ve aynı dili konuştuğumuz tüm ülkelerde, planlanmış 6 bin yerleşimde çalışma yapacağız. Belirlenmiş 200 teknik soru var. Kerkük’ten Kosova’ya kadar 6 bin yerleşim yerinde de aynı sorular sorulacak. Bu cevaplar yazılıma yüklenecek. Bunun yazılımı yapılıyor. Ağızlar zamanla değişiyor ve kayboluyor, yeni yeni ağızlar ortaya çıkıyor. Çalışmayı geniş bir akademik camia ile yapıyoruz. Artık Türkçe’nin de atlası olacak.”